هپاتیت چیست؟ علائم، انواع و راه‌‌های تشخیص آن

هپاتیت (hepatitis) نوعی التهاب کبد است که مصرف الکل، عوارض داروها، بیماری خودایمن و برخی از سموم آن را به وجود می‌آورند. در بین تمامی موارد موثر عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علت بروز هپاتیت محسوب می‌شوند.

متخصصان ویروس هپاتیت را که عامل اصلی التهاب کبدی به‌شمار می‌آید در 5 گروه A، B، C، D و E دسته‌بندی می‌کنند. کبد در عملکردهای حباتی بدن همچون متابولیسم نقش مهمی دارد. این عضو بدن که در قسمت فوقانی راست شکم قرار گرفته با تولید صفرا برای هضم غذا، فیلتر کردن سموم، دفع کلسترول، هورمون‌ها و عوارض دارو، تجزیه کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها، فعال‌سازی آنزیم‌های ضروری، ذخیره گلیکوژن، مواد معدنی و ویتامین‌ها به عملکرد بهتر بدن کمک می‌کند. اگر شما هم کنجکاو شده‌اید هپاتیت چه نوع بیماری است همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده انواع hepatitis، علائم رایج و نحوه درمان آن را معرفی کنیم.

هپاتیت چیست؟

به وضعیت التهابی کبد hepatitis می‌گویند. عفونت ویروسی عامل اصلی بروز این بیماری است اما می‌توان عوامل دیگر همچون نتیجه ثانویه داروها، سموم، الکل و بیماری هپاتیت خودایمن را در ایجاد آن موثر دانست. نوع خودایمنی این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن علیه بافت کبد آنتی‌بادی‌هایی تولید کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده در حال حاضر 354 میلیون نفر در سطح جهان به هپاتیت مزمن B و هپاتیت C مبتلا باشند.‌

خوب است بدانید که هپاتیت (hepatitis) یک بیماری خاموش بوده و زمانی علائم آن بروز پیدا می‌کنند که کبد دچار آسیب شدیدی شده باشد. از همین‌رو می‌توانید برای تفسیر نتایج آزمایشات مرتبط و کوچکترین نشانه‌های بیماری از بهترین دکتر گوارش درمانکده نوبت بگیرید و یا به صورت متنی، تماس تلفنی یا تصویری با متخصص آنلاین گوارش ارتباط باشید یا به صورت آنلاین نوبت ویزیت رزرو کنید.

بیشتر بخوانید: آزمایش هپاتیت

انواع هپاتیت (hepatitis)

التهاب کبد به صورت 5 گروه A، B، C، D و E هپاتیت دسته‌بندی می‌شود که هر یک توسط ویروس متفاوتی ایجاد خواهند شد. در ادامه با انواع بیماری hepatitis ویروسی آشنا می‌شوید:

هپاتیت A

این نوع التهاب کبدی بر اثر عفونت ویروس هپاتیت A یا همان (HAV) ایجاد می‌شود و یک بیماری حاد کوتاه مدت به‌شمار می‌آید.

هپاتیت B

ویروس هپاتیت B یا (HBV) عامل اصلی بروز این بیماری است که به صورت عفونت مزمن و طولانی مدت ایجاد می‌شود. سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) تخمین زده تا کنون حدود 826000 نفر در ایالت متحده و حدود 257 میلیون نفر در سراسر جهان با hepatitis B زندگی می‌کنند.

هپاتیت C

HCV ناشی از هپاتیت C است و در دسته شایع‌ترین بیماری عفونی منتقل شونده از طریق خون قرار می‌گیرد. این بیماری به صورت طولانی مدت و مزمن ظاهر می‌شود.

هپاتیت D

این بیماری که بسیار نادر است زمانی رخ می‌دهد که فرد به hepatitis B مبتلا شده باشد. درواقع فرد بدون التهاب کبدی از نوع B نمی‌تواند به HDV یا دلتا هپاتیت مبتلا شود. در حال حاضر تنها 5 درصد از افرادی که به HBV مبتلا هستند درگیر hepatitis D شده‌اند.

هپاتیت E

در مناطقی که بهداشت فردی و اجتماعی رعایت نمی‌شود، احتمال ابتلا به هپاتیت E یا همان HEV افزایش پیدا می‌کند. زیرا این نوع التهاب کبدی بر اثر انتقال از آب دارای ویروس hepatitis E خصوصا آب آلوده به مدفوع انسانی ایجاد می‌شود. این بیماری نوعی عفونت حاد است که برای زنان باردار بسیار خطرناک خواهد بود.

علل Hepatitis

در جدول زیر دلایل ایجاد التهاب کبدی ناشی از عفونت ویروسی را مشاهده می‌کنید:

نوع هپاتیت	راه مشترک انتقال
A	قرار گرفتن در معرض آب و غذای آلوده به HAV
B	تماس با مایعات آلوده بدن به HBV همچون ترشحات واژن، خون و مایع منی
C	تماس با مایع منی، خون و ترشحات واژن آلوده به HCV
D	تماس با خون آلوده به HDV
E	قرار گرفتن در معرض آب و غذای آلوده به HEV

علت ابتلا به هپاتیت غیرعفونی

این بیماری معمولا نتیجه یک عفونت است اما عوامل دیگری می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. آن‌ها عبارتند از:

• الکل: مصرف بیش از حد این ماده تاثیر مستقیمی بر سلول‌های کبدی می‌گذارد که در طولانی مدت منجر به ضخیم شدن یا ایجاد زخم بر روی کبد همچون سیروز کبدی و نارسایی کبدی خواهد شد.
• سموم: استفاده نادرست از داروها و قرار گرفتن در معرض برخی سموم می‌تواند در بلندمدت باعث بروز Hepatitis شود.
• پاسخ سیستم خودایمنی: در برخی مواقع سیستم ایمنی بر علیه بافت کبد حمله می‌کند و باعث بروز التهاب خفیف تا شدید می‌شود. این بیماری در زنان 3 برابر بیشتر از مردان گزارش شده است.

علائم هپاتیت

hepatitis مزمن مانند B و C معمولا با علائمی همراه نیستند، مگر این‌که عملکرد کبد به‌دلیل آسیب شدید مختل شود. اما افراد مبتلا به هپاتیت حاد پس از گذشت مدت کوتاهی از ابتلا به این بیماری با علائم زیر مواجه می‌شوند:

• خستگی
• درد شکم
• ادرار تیره
• مدفوع رنگ پریده
• از دست دادن اشتها
• علائمی مشابه آنفولانزا
• ماهش وزن غیرقابل توضیح
• زردی پوست و چشم‌ها ناشی از بیماری زردی

هپاتیت مزمن به آرامی روی می‌دهد، بنابراین ممکن است این علائم و نشانه‌ها بسیار خفیف‌ باشند، از همین‌رو معمولا جدی گرفته نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید: آیا هپاتیت درمان دارد؟

تشخیص هپاتیت (Hepatitis)

پزشک متخصص عفونی برای درمان بیماری ابتدا باید علت آن را تشخیص دهد. برخی آزمایشات برای ارزیابی دقیق مورد استفاده قرار میگیرند که در جدول زیر مشاهده میکنید:

تست hepatitis	توضیحات	روش انجام
معاینه فیزیکی	تشخیص اشکال مختلف هپاتیت و بررسی عوامل خطر	فشار شکم به آرامی برای بررسی وجود درد یا حساسیت/بررسی میزان تورم کبد و تغییر رنگ زرد در چشم یا پوست
آزمایشات عملکرد کبد	تعیین میزان کارآمدی کبد	دریافت نمونه خون که نتیجه غیرطبیعی آن اولین نشانه از مشکل در کبد است
آزمایشات خون	بررسی عفونت یا ویروس هپاتیت و ارزیابی میزان آنتی‌بادی بدن برای مبارزه با آن‌ها	دریافت نمونه خون خصوصا پس از نتیجه غیرطبیعی آزمایش عملکرد کبد
بیوپسی کبد	تعین عفونت یا التهاب و میزان اثرگذاری آن‌ها بر کبد	نمونه‌برداری از بافت کبد توسط اسکن اولتراسوند، بدون نیاز به جراحی
سونوگرافی	بررسی مایع در شکم، آسیب یا بزرگی کبد، تومورهای کبدی و ناهنجاری‌های کیسه صفرا	ثبت تصویر از اندام‌های داخل شکم توسط امواج اولتراسوند

درمان هپاتیت

گزینه‌های درمانی بر اساس نوع هپاتیت، حاد یا مزمن بودن آن مشخص می‌شوند. جدول زیر شما را در خصوص درمان دارویی این بیماری راهنمایی می‌کند:

نوع hepatitis	درمان اولیه	درمان هپاتیت مزمن
A	HAV بیماری کوتاه مدت است و معمولا نیاز به درمان ندارد	در صورت اسهال و استفراغ برنامه غذایی اصولی برای هدراتاسیون بدن رعایت کنید
B	HBV حاد به درمان نیاز ندارد	با داروی ضدویروسی درمان می‌شود و به‌دلیل فرآیند طولانی پرهزینه است
C	داروی ضد ویروسی	ترکیبی از داروهای ضدویروسی و پیوند کبد ناشی از سیروز (تشکیل بافت اسکار در کبد)
D	–	داروی اینترفرون (interferon) تجویز می‌شود اما سازمان بهداشت جهانی آن را برای افراد مبتلا به سیروز، مشکلات روانی و بیماری خودایمنی به‌دلیل عوارض جانبی شدید توصیه نمی‌کند
E	درمان پزشکی وجود ندارد/ این بیماری عفونت حاد است که معمولا خودبه‌خود برطرف می‌شود	استراحت کافی، نوشیدن مایعات فراوان، اجتناب از الکل (زنان باردار به مراقبت دقیق نیاز دارند)
هپاتیت خودایمنی	کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids)، مانند پردنیزون (prednisone) یا بودزونید (budesonide)	آزوتیوپرین (Azathioprine) داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی و جایگزین مناسب آن همچون مایکوفنولات (CellCept)، تاکرولیموس (Prograf) و سیکلوسپورین (Neoral)

راه‌کارهایی برای پیشگیری از Hepatitis

بهترین روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

واکسن

• برای پیشگیری از ابتلا به HAV واکسن هپاتیت A موجود است. این واکسن برای کودکان در 12 تا 18 ماهگی تزریق می‌شود و دارای دو مرحله است. بزرگسالان این واکسن را به صورت ترکیبی با نوع B دریافت می‌کنند.
• مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) واکسن هپاتیتB را برای نوزادان توصیه می‌کند. این واکسن دارای 3 مرحله است که در 6 ماه ابتدایی زندگی نوزاد تزریق می‌شود. همچنین کادر درمانی و پزشکی ملزم به دریافت این واکسن هستند.
• تاکنون برای Hepatitis C، E واکسنی ساخته نشده است.
• دریافت واکسن HBV از ابتلا به هپاتیت D جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: علائم هپاتیت در زنان

رعایت بهداشت

ویروس عفونی التهاب کبد (Hepatitis) با تماس مایعات بدن، آب و غذای آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین برای پیشگیری از این بیماری باید خطر تماس را به حداقل رساند.

رعایت بهداشت می‌تواند شما را از ابتلا به انواع مختلف هپاتیت خصوصا نوع A و E که تا مدتی در محیط باقی می‌مانند، حفظ کنند. بنابراین بهتر است هنگام سفر به مناطق و کشورهایی که این بیماری در آن‌جا شیوع بالایی دارد، از استفاده موارد زیر اجتناب کنید:

• یخ
• آب محلی
• صدف خام یا نیم‌پز
• میوه و سبزیجات خام

رعایت موارد زیر شما را از ابتلا به Hepatitis B، C، D در امان نگه می‌دارد:

• عدم تماس با خون ریخته شده
• عدم استفاده از مسواک دیگران
• عدم استفاده از سوزن‌های مشترک
• عدم استفاده از تیغ یا ریش‌تراش دیگران

هپاتیت B و C از طریق تماس جنسی نزدیک قابل انتقال است. رابطه جنسی ایمن با استفاده از کاندوم و محافظ دندان می‌تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.

عوارض hepatitis

هپاتیت مزمن B یا C اغلب میتواند مشکلات جدی سلامتی را در پی داشته باشد. از آنجا که ویروس کبد را تحت تأثیر قرار میدهد، افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C در معرض خطرات زیر قرار دارند:

• سیروز
• بیماری مزمن کبد
• سرطان کبد یا کارسینیوم (carcinoma)
• نارسایی کبد (این بیماری با خونریزی، تجمع مایع در شکم(ascites)، افزایش فشارخون(portal hypertension)، نارسایی کلیه، خستگی ناشی از انسفالوپاتی کبدی یا مرگ همراه است.)

بیشتر بخوانید: هپاتیت b

نتیجه هپاتیت

هپاتیت (hepatitis) در اغلب موارد بدون علامت ایجاد می‌شود یا نشانه‌های آن پس از آسیب شدید کبدی بروز پیدا می‌کند. از همین‌رو پزشکان معتقدند باید در چکاپ سالانه خود آزمایشات مرتبط با این بیماری بگیرد. ما در این مقاله از مجله درمانکده ضمن بررسی این‌که هپاتیت چه نوع بیماری است، علائم، روش تشخیص و راه‌کارهای درمانی آن را معرفی کردیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

[sibwp_form id=5]

منبع: healthline | medicalnewstoday | cdc