الکتروفورز پروتئین خون (تست SPEP) یک روش آزمایشگاهی است که از آن برای تعیین میزان نوعی پروتئین در خون استفاده می‌شود. پزشک به دلایل مختلف این آزمایش را تجویز می‌کند.

برای تشخیص و کنترل انواع مختلف بیماری‌ها یا اختلالات که باعث تغییر غیرعادی میزان پروتئین می‌شوند از تست SPEP استفاده می‌شود. معمولا از الکتروفورز پروتئین به تنهایی برای تشخیص بیماری استفاده نمی‌شود. درعوض، همراه با دیگر آزمایشات می‌توان اطلاعات بیشتر برای تشخیص دقیق را به دست آورد. در ادامه با درمانکده همراه باشید.

الکتروفورز پروتئین

یکی از بهترین روش‌ها برای درک بهتر تست SPEP بررسی هر کلمه به صورت جداگانه است:

خونابه

به قسمت مایع خون خونابه (سرم) می‌گویند. اگر با چشم غیر مسلح به خون نگاه بیندازیم، فقط یک ماده به نظر می‌رسد. درحالی که خون از مولفه‌های مختلف تشکیل شده است. هردو گلبول خون (قرمز و سفید) و پلاکت‌ها جامد هستند. با حذف این موارد، مایع باقی می‌ماند که خونابه نام دارد.

پروتئین

پروتئین ماده‌ای است که از مواد شیمیایی کوچک به نام اسید آمینه تشکیل شده است. پروتئین وظایف متعددی بر عهده دارد:

تشکیل ساختار بدن
کمک به حمل مواد مغذی
کمک به بدن برای مقابله با بیماری

الکتروفورز پروتئین خون به هیچ گونه آمادگی قبلی احتیاج ندارد.

افزایش یا کاهش پروتئین مشکل‌ساز خواهد بود. در تست SPEP معمولا به پنج گروه پروتئین توجه می‌شود:

آلبومین: این پروتئین مواد مورد نیاز را حمل می‌کند و در رشد و ترمیم بافت نقش دارد.
آلفا-1 گلوبولین: آلفا-1 گلوبولین اصلی آلفا-1 آنتی تریپسین نام دارد که توسط ریه و کبد تولید می‌شود و با بیماری التهابی افزایش می‌یابد.
آلفا-2 گلوبولین: این دسته از پروتئین وظایف زیادی در بدن برعهده دارد و با التهاب در ارتباط است.
بتا گلوبولین: این پروتئین مواد را حمل می‌کند، از سیستم ایمنی حمایت می‌کند و در مولتیپل میلوما و وضعیت‌هایی نظیر کلسترول بالا و اترواسکلروز افزایش می‌یابد.
گاما گلوبولین: این پروتئین وظیفه‌ی تقویت سیستم ایمنی را برعهده دارد و در مولتیپل میلوما و بعضی بیماری‌های خودایمنی مانند رماتیسم مفاصل و لوپوس اریتماتوی سیستمیک افزایش می‌یابد.

الکتروفورز

الکتروفورز یک روش آزمایشگاهی است که از آن برای جداسازی پروتئین در خونابه استفاده می‌شود. بدین ترتیب می‌توان هر پروتئین را به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار داد. در این روش، خونابه که در ژل مخصوص گذاشته شده در معرض جریان برق قرار می‌گیرد. در نتیجه انواع مختلف پروتئین جدا و دسته‌بندی می‌شوند. پروتئین‌ها نوارهای جداگانه روی ژل تشکیل می‌دهند که توسط آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مشاهده بیشتر : لیست بهترین دکتر فوق متخصص خون

الکتروفورز (و در تست SPEP) یک روش آزمایشگاهی است که از آن برای جداسازی پروتئین در خونابه استفاده می‌شود.

کاربرد تست SPEP

اگر دچار علائم وضعیتی هستید که روی پروتئین موجود در خون اثر می‌گذارد، پزشک تست SPEP تجویز می‌کند. این علائم شامل موارد زیر است:

کاهش وزن بی رویه
درد استخوان یا شکستگی متناوب
خستگی مفرط
ضعف
حالت تهوع
یبوست
استسقاء
کمردرد

ازجمله بیماری‌ها و مشکلاتی که باعث بروز این علائم می‌شود می‌توان موارد زیر را نام برد:

سرطان
مشکل تیروئید
دیابت
کم خونی
بیماری کبد
سوء تغذیه
بعضی بیماری‌های خودایمنی
اسکلروز چندگانه

پزشک می‌تواند از نتیجه‌ی تست SPEP برای تشخیص یا تصمیم‌گیری درمورد برنامه‌ی درمان استفاده کند.

تست الکتروفورز پروتیئن

این آزمایش به هیچ گونه آمادگی قبلی احتیاج ندارد. پرستار با استفاده از سوزن از شما خون می‌گیرد. بعضی از افراد هنگام ورود سوزن به پوست دچار احساس درد خفیف می‌شوند. ممکن است جای زخم بعد از انجام آزمایش کمی کبود شود.

نتیجه آزمایش SPEP

جدول زیر نتیجه نرمال تست SPEP در اکثر آزمایشگاه‌ها را نشان می‌دهد. این اعداد از موسسه‌ای به موسسه‌ای دیگر کمی فرق می‌کند.

میزان پروتئین (گرم/دسی لیتر)	نوع پروتئین
3.8–5.0	آلبومین
0.1–0.3	آلفا-1 گلوبولین
0.6–1.0	آلفا-2 گلوبولین
0.7–1.4	بتا گلوبولین
0.7–1.6	گاما گلوبولین

نتیجه غیرطبیعی تست SPEP

انواع پروتئین وظایف مختلفی در بدن بر عهده دارند. یعنی افزایش یا کاهش میزان هریک از این پنج پروتئین به منزله‌ی بروز بیماری‌های مختلف است. یادتان باشد این موارد فقط سرنخ است. به منظور تشخیص قطعی و دقیق به بررسی‌های بیشتر نیاز داریم.

1. آلبومین

بیماری احتمالی	نتیجه آزمایش
از دست رفتن آب بدن	بیشتر از میزان طبیعی
بیماری کبد یا کلیه، وضعیت شامل التهاب، سوء تغذیه	کمتر از میزان طبیعی

2. آلفا-1 گلوبولین

بیماری احتمالی	نتیجه آزمایش
بیماری که منجر به التهاب می‌شود (ممکن است مزمن یا حاد باشد)	بیشتر از میزان طبیعی
بیماری کبد، آمفیزم مادرزادی (نادر است)	کمتر از میزان طبیعی

3. آلفا-2 گلوبولین

بیماری احتمالی	نتیجه آزمایش
بیماری کلیوی، بیماری که منجر به التهاب می‌شود (ممکن است مزمن یا حاد باشد)	بیشتر از میزان طبیعی
بیماری کبد، سوء تغذیه، از بین رفتن گلبول‌های قرمز	کمتر از میزان طبیعی

4. بتا گلوبولین

بیماری احتمالی	نتیجه آزمایش
کم‌خونی، مولتیپل میلوما، کلسترول بالا	بیشتر از میزان طبیعی
سوء تغذیه، سیروز کبد	کمتر از میزان طبیعی

5. گاما گلوبولین

بیماری احتمالی	نتیجه آزمایش
رماتیسم مفاصل، عفونت، سیروز کبد، بیماری التهابی، مولتیپل میلوما، لنفوم	بیشتر از میزان طبیعی
نقص و نارسایی خودایمنی	کمتر از میزان طبیعی

اگر دچار علائم وضعیتی هستید که روی پروتئین موجود در خون اثر می‌گذارد، پزشک تست SPEP تجویز می‌کند.

چطور می‌توان از نتیجه‌ی آزمایش برای مراقبت‌های بعدی استفاده کرد؟

معنای دقیق افزایش یا کاهش میزان پروتئین خون همیشه مشخص نیست. پزشک می‌تواند از نتیجه‌ی آزمایش برای تشخیص یا تصمیم‌گیری درمورد برنامه‌ی درمان استفاده کند.

همچنین ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری تجویز کند یا همین آزمایش در زمان دیگر تکرار شود. بدین ترتیب پزشک می‌تواند از میزان تاثیر دارو و روش درمان اطمینان حاصل کند.