جراحی پیوند قرنیه ؛ کاربرد، انواع، بهبود و عوارض

قرنیه لایه شفاف واقع در جلوی چشم است که برای فراهم آوردن دید واضح، به متمرکز شدن نور کمک می کند. در صورتی که این بخش آسیب ببیند، ممکن است لازم باشد تعویض شود.

جراح تمام یا بخشی از قرنیه را برداشته و آن را یک لایه بافتی سالم جایگزین می کند. قرنیه جدید مربوط به افرادی است که در زمان مرگ این بافت را اهدا کرده اند.

پیوند قرنیه، که کراتوپلاستی نیز نامیده می شود، می تواند ضمن کاهش درد، دید را برگرداند و در صورت سفید و زخم شدن قرنیه، ظاهر آن را بهبود بخشد.

بیشتر بخوانید : گل مژه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

چه کسی به جراحی پیوند قرنیه نیاز دارد؟

پرتوی نوری که از قرنیه آسیب دیده عبور می کند ممکن است منحرف شده و دید شما را تحت تأثیر قرار دهد.

پیوند قرنیه در اصلاح چندین اختلال چشمی، مانند موارد زیر مؤثر است:

• اسکار قرنیه ناشی از آسیب دیدگی یا عفونت
• زخم ها یا “خراشیدگی های” قرنیه ناشی از عفونت
• یک وضعیت بالینی که موجب برجسته شدن قرنیه می شود (قوز قرنیه)
• نازک، کدر یا متورم شدن قرنیه
• بیماری های ارثی چشم، مانند دیستروفی فوکس و سایر موارد
• مشکلات ناشی از چراحی های قدیمی چشم

بهترین دکتر چشم از اینکه کدام روش خاص برای شرایط شما بهتر است، شما را مطلع خواهد ساخت.

انواع جراحی پیوند قرنیه

پیوند تمام ضخامت قرنیه

در صورتی که پیوند نفوذی قرنیه (Penetrating Keratoplasty-PK) انجام شود، تمام لایه های قرنیه جایگزین خواهد شد. جراح قرنیه جدید را با بخیه هایی نازکتر از مو به چشم می دوزد.

این روش ممکن است در صورت آسیب شدید قرنیه یا برجستگی و اسکار شدید انجام شود.

زمان بهبودی این اقدام طولانی تراست.

بیشتر بخوانید: لاپاراسکوپی چیست و چه کاربردی دارد

پیوند با ضخامت ناکامل قرنیه

در پیوند قرنیه لایه ای عمیق قدامی (Deep Anterior Lamellar Keratoplasty; DALK)، جراح تزریق با هوا لایه های نازک خارجی و ضخیم میانی قرنیه را جدا می کند و سپس آن ها را برداشته و جایگزین می کند.

این کار ممکن است در افراد مبتلا به قوز قرنیه یا اسکار قرنیه که لایه های داخلی قرنیه آن ها آسیب ندیده است، انجام شود.

زمان بهبودی مربوط به این روش کوتاه تر از پیوند تمام ضخامت قرنیه است. از آنجا که خود چشم باز نشده است، بعید است عدسی و عنبیه آسیب ببیند و به این ترتیب، احتمال بروز عفونت در داخل چشم کمتر است.

کراتوپلاستی اندوتلیال

حدود نیمی از افرادی که هر ساله به پیوند قرنیه نیاز دارند، با مشکلاتی در داخلی ترین لایه قرنیه یعنی اندوتلیوم روبرو هستند.

پزشک فوق تخصص قرنیه اغلب این نوع جراحی را برای درمان دیستروفی فوکس و سایر وضعیت های بالین انجام می دهند.

کراتوپلاستی اندوتلیال با برداشتن دسمه (DSEK یا DSAEK) رایج ترین نوع کراتوپلاستی اندوتلیال است. جراح اندوتلیوم – تنها به ضخامت یک لایه سلولی – و غشای دسمه، که درست در بالای آن قرار دارد، را بر می دارد. سپس آن ها را با اندوتلیوم و غشای دسمه اهدایی که برای فراهم آوردن امکان جابجایی و دستکاری بدون آسیب هنوز به استروما (لایه میانی ضخیم قرنیه) متصل هستد، جایگزین می کند.

در نوع دیگر، که کراتوپلاستی اندوتلیال غشای دسمه (DMEK) است، تنها اندوتلیوم و غشای دسمه، بدون استرومای پشتیبانی کننده پیوند می شود. بافت اهدایی بسیار نازک و شکننده است، بنابراین کارکردن با آن دشوارتر است، اما بهبودی حاصل از این روش معمولاً سریعتر است.

گزینه سوم برای افراد مبتلا به دیستروفی فوکس، در صورتی که قرنیه اطراف به قدر کافی  برای ارائه ی سلول جهت پر کردن ناحیه برداشته شده سالم باشد، برداشتن تنها قسمت مرکزی غشای داخلی بدون پیوند است.

این جراحی ها به دلیل بهبود سریع تر، گزینه های خوبی برای افرادی است که تنها لایه داخلی قرنیه آن ها آسیب دیده است.

انجام جراحی به چه صورتی است؟

احتمالاً پیش از جراحی، پزشک معاینه و آزمایشاتی را برای بررسی سلامت عمومی شما انجام خواهد داد. ممکن است لازم باشد مصرف برخی از داروها مانند آسپرین را چند هفته پیش از عمل قطع کنید.

به منظور جلوگیری از بروز عفونت، معمولاً باید یک روز قبل از پیوند از قطره های آنتی بیوتیک در چشم خود استفاده کنید.

بیشتر اوقات این جراحی ها به صورت سرپایی و تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. این بدان معناست که شما ضمن بی حسی محل جراحی، بیدار، اما آرام خواهید بود و می توانید در همان روز به خانه بازگردید.

پزشک کل جراحی را از طریق میکروسکوپ انجام خواهد داد. به طور معمول این فرایند 30 دقیقه تا یک ساعت بطول می انجامد.

روند بهبودی

احتمالاً لازم است پس از جراحی حداقل برای مدت یک روز، یا نهایتاً 4 روز، از چشم بند استفاده کنید تا لایه رویی قرنیه بهبود یابد. احتمالاً چشم شما قرمز و به نور حساس خواهد بود. ممکن است تا چند روز حس ناراحتی یا درد داشته باشید، با این حال برخی از افراد هیچ گونه ناراحتی نخواهند داشت.

پزشک برای کاهش التهاب و کاهش احتمال عفونت قطره چشمی تجویز خواهد کرد؛ همچنین ممکن است داروهای دیگری برای کمک به درد تجویز کند. او یک روز پس از جراحی، چندین بار طی هفته های بعدی، و سپس چند بار دیگر در سال اول چشم شما را بررسی خواهد کرد.

در روش هایی مانند DSEK و DMEK که برای کمک به قرارگیری بافت پیوندی از حباب گاز در داخل چشم استفاده می شود، ممکن است جراح از شما بخواهد گاهی اوقات در طول روز، و بعضی اوقات در شب ها، تا چند روز، صاف به پشت بخوابید.

بعد از جراحی باید از چشم خود در برابر آسیب محافظت کنید. دستورالعمل های پزشک چشم خود را به دقت دنبال کنید.

قرنیه شما هیچ خونی ندارد، بنابراین روند بهبودی آن کند خواهد بود. در صورتی که بخیه داشته باشید، دکتر فوق تخصص قرنیه چند ماه بعد آنها را در مطب خواهد کشید.

عوارض احتمالی عمل پیوند قرنیه

پیوند قرنیه روش کاملاً ایمنی در نظر گرفته می شود، اما این فرایند یک جراحی است، بنابراین با خطراتی همراه است.

در حدود 1 مورد از هر 10 پیوند، سیستم ایمنی بدن به بافت پیوندی حمله می کند. این مسئله  رد پیوند نامیده می شود و در بیشتر مواقع با قطره چشمی برگشت پذیر است. از آنجا که برای DSEK و به ویژه DMEK از بافت پیوند محدودی استفاده می شود، خطر رد پیوند ناشی از این روش ها بسیار کمتر است.

موارد دیگری که ممکن است روی دهند عبارتند از:

• عفونت
• خون ریزی
• افزایش فشار داخل چشم (که گلوکوم نامیده می شود)
• کدر شدن عدسی چشم (که آب مروارید نامیده می شود)
• تورم قرنیه
• جدا شدگی شبکیه، که در آن سطح داخلی پشتی چشم از موقعیت طبیعی خود فاصله می گیرد

جمع بندی

بیشتر افرادی که تحت پیوند قرنیه قرار می گیرند حداقل بخشی از بینایی خود را بازمی یابند، اما این امر در هر وضعیتی فرق می کند. بهبودی کامل بینایی ممکن است چند هفته تا یک سال بطول بیانجامد. ممکن است بینایی قبل از بهتر شدن، اندکی بدتر شود.

از آنجا که بافت پیوندی کاملا گرد نیست، ممکن است برای اصلاح آستیگماتیسم به عینک یا لنزهای تماسی نیاز داشته باشید. ( 5 علامت رایج آستیگماتیسم )

بعد از سال اول، باید هر سال یک یا دو بار به چشم پزشک  مراجعه کنید. بافت اهدایی معمولاً یک عمر دوام خواهد داشت. برای درمان و یا کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید از فوق متخصصین قرنیه حاضر در درمانکده به صورت آنلاین نوبت بگیرید و یا مشاوره داشته باشید.