خواص خار مریم و بهترین زمان مصرف آن برای کبد چرب

خار مریم (Milk Thistle) در دنیای گیاهان دارویی به عنوان یک گیاه ارزشمند و پرخاصیت برای سلامتی بدن شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل داشتن ماده فعال سیلیمارین، خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد التهابی و محافظت‌کنندگی از سلول‌ها دارد. مهم‌ترین خواص خار مریم از نظر طب سنتی شامل بهبود کبد چرب، کندتر کردن رشد سلول‌های سرطانی، کاهش وزن و تقویت استخوان‌ها می‌شود. 

اگر کنجکاوید از دیگر خواص این گیاه دارویی بیشتر بدانید، در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید.

ترکیبات گیاه خار مریم

گیاه خار مریم با نام علمی Silybum Marianum بومی کشورهای مدیترانه‌ای است. این گیاه به خانواده گل‌های مرواریدی و ابروسیا تعلق دارد و از گلبرگ‌های بنفش با رگ‌برگ‌های سفید تشکیل می‌شود. از دانه خار مریم، ماده فعالی به نام سیلیمارین استخراج می‌کنند که خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی‌ای دارد و برای سلامت بدن مفید است. در حال حاضر، این گیاه پرخاصیت را به شکل دمنوش یا عصاره مایع مورد استفاده قرار می‌دهند. همچنین خار مریم در ترکیبات برخی قرص‌های گیاهی وجود دارد. 

در ادامه، قبل از پرداختن به خواص خار مریم، ترکیبات مفید و مغذی این گیاه را معرفی می‌کنیم:

• سیلیمارین
• فلاونوئیدها
• اسیدهای چرب ضروری
• پروتئین‌ها
• فیبر
• منیزیم
• پتاسیم و کلسیم
• روی و مس
• ویتامین E
• ویتامین C
• ویتامین K
• ویتامین B۶
• ویتامین A
• آهن و منگنز
• بتاکاروتن و فولات
• فسفر و سدیم
• تیامین و نیاسین

خواص خار مریم چیست؟

اگر به عکس خار مریم خشک شده در بالا نگاه کنید، متوجه می‌شوید که این گیاه دارای یک سری خارهای قهوه‌ای رنگ به همراه دانه است که مردم عموما آن را به صورت دم‌کرده برای بهبود مشکلات کبد و کیسه صفرا مصرف می‌کنند. اما باید بدانید که فواید خار مریم بیشتر از این موارد است. در ادامه درباره آن‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم:

۱- خار مریم و بهبود کبد چرب

از مهم‌ترین خواص خار مریم در طب سنتی می‌توان به درمان مشکلات مختلف کبد همچون کبد چرب غیر الکلی اشاره کرد. این گیاه به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی از سلول‌های کبدی محافظت می‌کند و مانع از تجمع چربی در آن می‌شود. همچنین ترکیبات مفید گیاه خار مریم برای کاهش التهاب کبد و آسیب کبدی مفید هستند. در حال حاضر، برخی تحقیقات نشان می‌دهند، مکمل‌های حاوی خار مریم تا حدودی به بهبود عملکرد کبد در افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی کمک می‌کنند. 

نحوه مصرف خار مریم برای کبد چرب بدین شکل است که یک قاشق غذاخوری دانه خشک آن را درون یک لیوان آب گرم بریزید و اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد، سپس میل کنید. به یاد داشته باشید، مصرف بیش از چهار فنجان دمنوش خار مریم در طول روز توصیه نمی‌شود.

بیشتر بدانید: عرق خارشتر برای چی خوبه؟

۲- خواص خار مریم برای کلیه

خار مریم به عنوان قوی‌ترین داروی گیاهی سنگ‌شکن شناخته می‌شود و نقش موثری در خرد شدن سنگ‌های کلیه دارد. همچنین به دلیل داشتن ترکیبات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی با کاهش آسیب اکسیداتیو کلیه به بهبود عملکرد آن کمک می‌کند. شما می‌توانید روزانه یک فنجان دمنوش خار مریم را برای محافظت از کلیه‌ها در برابر سموم مصرف کنید. با این حال، اگر بیماری کلیوی دارید یا داروی شیمیایی مرتبط با سنگ کلیه می‌خورید، قبل از مصرف خار مریم حتما با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.

۳- خار مریم و سلامت قلب

گیاه خار مریم حاوی اسیدهای چرب ضروری همچون امگا۳ است که به حفظ سلامت قلب کمک می‌کنند. اطباء طب سنتی معتقدند، دمنوش خار مریم می‌تواند کلسترول بد را کاهش دهد و موجب پایین آمدن فشار خون بالا شود؛ از همین‌رو در جلوگیری از بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی موثر است.

۴- خواص خار مریم برای پوست

این گیاه به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی به درمان آکنه و رفع قرمزی، التهاب و جوش‌های پوستی کمک می‌کند. همچنین می‌توانید از خواص روغن خار مریم برای از بین بردن لکه‌های پوستی بهره ببرید. استفاده موضعی از عصاره این گیاه، مانع از تجزیه کلاژن می‌شود و روند پیری پوست را کندتر می‌کند که نتیجه آن، داشتن پوستی شفاف، سالم و جوان‌تر است.

۵- خار مریم و افزایش شیر مادر

مصرف گیاه خار مریم در دوران شیردهی موجب افزایش سطح هورمون پرولاکتین می‌شود؛ زیرا این هورمون نقش موثری در افزایش شیر بانوان دارد. البته، لازم به ذکر است که مادران شیرده قبل از خوردن این گیاه در دوران شیردهی باید برای اطمینان از ایمنی مصرف آن با پزشک مشورت کنند.

۶- خواص خار مریم برای لاغری

تحقیقات حیوانی در سال ۲۰۱۶ نشان داده‌اند، که وجود ماده فعال سیلیمارین در خار مریم موجب کاهش وزن موش‌ها شده است. از همین‌رو در برخی منابع آمده که مصرف روزانه یک فنجان دمنوش خار مریم می‌تواند برای افرادی که به دنبال لاغری هستند، مفید باشد. با این حال، هنوز محققان برای تایید این موضوع به مطالعات بیشتری نیاز دارند و نمی‌توانند به طور قطعی بگویند خار مریم باعث لاغری می‌شود.

۷- خار مریم و پیشگیری از سرطان

سیلیمارین موجود در خار مریم به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی می‌تواند از آسیب به DNA و رشد تومور ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری کند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند، خار مریم با مهار رشد سلول‌های سرطانی، به‌ویژه در سرطان‌های کبد، روده بزرگ و پستان موثر است.

بیشتر بدانید: عرق کاسنی برای چی خوبه؟

۸- خواص خار مریم برای سنگ کیسه صفرا

این گیاه می‌تواند با کاهش التهاب کیسه صفرا و پاکسازی بدن از متابولیک، موجب بهبود عملکرد کیسه صفرا، کلیه و طحال شود و از ایجاد سنگ‌های کیسه صفرا جلوگیری کند. با این حال، اگر دچار سنگ کیسه صفرا هستید، نباید به طور خودسرانه و بدون مشورت با پزشک از این گیاه استفاده کنید. چرا که ممکن است موجب تحریک حرکت سنگ و انسداد مجاری صفراوی شود.

۹- خار مریم و سلامت معده

درمان مشکلاتی مانند نفخ و سوءهاضمه را می‌توان از خواص خار مریم برای معده دانست. این گیاه می‌تواند با کاهش ترشح اسید معده از سوزش و رفلاکس معده جلوگیری کند. برای این منظور، می‌توانید روزانه یک فنجان دمنوش خار مریم را همراه با عسل بعد از غذا میل کنید.

۱۰- خواص خار مریم برای مردان

برخی مطالعات بالینی نشان می‌دهند، ترکیبات مفید خار مریم برای حفظ سلامت پروستات و کاهش التهاب آن مفید هستند. از طرفی، خار مریم دارای اثرات استروژنی است که به افزایش قدرت باروری و بهبود عملکرد جنسی مردان کمک می‌کند. با این وجود باید بگوییم نتایجی که اثرات مثبت خار مریم بر سلامت جنسی مردان را تایید می‌کنند، در حال حاضر روی خرگوش‌های نر انجام شده‌اند؛ از همین‌رو به مطالعات بیشتری نیاز است.

۱۱- خار مریم و سلامت رحم

یکی از خواص خار مریم برای رحم، افزایش قدرت باروری آن است. از آن جایی که خار مریم به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی، یک گیاه ضد سرطان شناخته می‌شود، مصرف آن به جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی در رحم کمک می‌کند. از طرفی، این گیاه موجب افزایش متابولیسم استروژن و حذف مقدار اضافی آن می‌شود. نتیجه این فرآیند، کاهش علائم مرتبط با عدم تعادل هورمونی است. 

بیشتر بدانید: عرق زنیان برای لاغری شکم

۱۲- خواص خار مریم در دیابت

ترکیبات مفید گیاه خار مریم همچون اسیدهای چرب، سیلیمارین و خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن موجب تنظیم انسولین و سطح قند خون در بدن می‌شوند. برخی مطالعات نشان داده‌اند، مصرف عصاره یا دمنوش این گیاه با بهبود مقاومت به انسولین برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است.

۱۳- خار مریم و تقویت سیستم ایمنی

سیلیمارین موجود در خار مریم به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی از بدن در برابر عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند. همچنین این ماده برای کاهش التهاب مزمن بدن مفید است و موجب بهبود وضعیت آسم و آلرژی می‌شود. یکی دیگر از فواید خار مریم برای سیستم ایمنی بدن را می‌توان شامل افزایش گلوتاتیون در بدن دانست که اثرات مخرب ناشی از استرس اکسیداتیو را از بین می‌برد و نقش موثری در سلامت کلی بدن دارد.

۱۴- خواص خار مریم برای سلامت استخوان‌ها

این گیاه از آسیب استخوان بر اثر کمبود استروژن در بدن جلوگیری می‌کند. همچنین به دلیل داشتن مواد معدنی همچون کلسیم برای سلامت استخوان‌ها مفید است و مانع از بروز بیماری پوکی استخوان می‌شود.

۱۵- خار مریم و بهبود عملکرد مغز

یکی دیگر از فواید خار مریم در طب سنتی، بهبود وضعیت پارکینسون و آلزایمر است. این گیاه به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی از مغز و سیستم عصبی محافظت می‌کند و مانع از کاهش عملکرد مغز مرتبط با افزایش سن می‌شود. برخی تحقیقات ارتباط سیلیمارین و پیشگیری از آسیب اکسیداتیو به سلول‌های مغز را تایید می‌کنند، با این حال مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.

مضرات خار مریم

با وجود خواص بی‌شمار خار مریم، هنوز اثرات آن برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها توسط FDA تایید نشده است. از همین‌رو مصرف آن برای برخی افراد با شرایط خاص توصیه نمی‌شود. از مهم‌ترین مضرات و عوارض جانبی گیاه خار مریم که معمولا به دلیل مصرف بیش از حد بروز پیدا می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسهال
• حالت تهوع
• مشکلات گوارشی مانند نفخ
• آلرژی و حساسیت
• افت شدید قند خون در افراد دیابتی
• تداخل دارویی با داروهای ضد سرطان و پرتودرمانی

بیشتر بدانید: خواص سرخارگل

نحوه مصرف خار مریم

ساده‌ترین و رایج‌ترین روش مصرف خار مریم، تهیه آن به شکل دمنوش است. برای این منظور، کافیست یک قاشق چای‌خوری گیاه خشک‌شده یا دانه خار مریم را در یک لیوان آب گرم بریزید و اجازه دهید حدود ۱۰ دقیقه دم بکشد. 

یکی دیگر از روش‌های مصرف خار مریم به شکل عرق و روغن ناشی از این گیاه است. در طب سنتی از عرق یا عصاره خار مریم برای بهبود عملکرد قلب، سم‌زدایی بدن، درمان مشکلات کبدی و دیابت استفاده می‌کنند. بهترین زمان مصرف عرق خار مریم قبل از هر وعده غذایی است، با این حال اگر ناراحتی گوارشی دارید می‌توانید آن را بعد از غذا بخورید.

از فواید روغن این گیاه می‌توان به درمان آکنه، از بین بردن لک‌های پوستی و جلوگیری از ریزش موها اشاره کرد. برخی اطباء طب سنتی از خواص روغن خار مریم برای کاهش دردهای شکمی، تیر کشیدن مفاصل، بهبود بینایی و کمتر شدن اسپاسم مرتبط با قاعدگی استفاده می‌کنند. برای این منظور می‌توانید اطراف ناف خود را به کمک پنبه آغشته‌شده به روغن خار مریم چرب کنید. 

همچنین شما می‌توانید این گیاه را به عنوان مکمل و در قالب قرص یا کپسول هم از داروخانه‌ها تهیه کنید. به یاد داشته باشید، مکمل خار مریم باید حتما پس از مشورت با پزشک مصرف شود.

نگاهی کوتاه به خواص خار مریم

خار مریم یک گیاه دارویی پرخاصیت است که به دلیل داشتن ماده فعال سیلیمارین به سلامت بدن کمک می‌کند. این ماده خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد و وجود آن در خار مریم باعث شده تا این گیاه برای درمان مشکلات کبدی، حفظ سلامت قلب، بهبود عملکرد مغز، تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان دیابت نوع ۲، تقویت قوای جنسی مردان، سلامت رحم و معده مفید باشد. 

با این حال، فواید دارویی خار مریم مورد تایید FDA نیست؛ به همین دلیل باید از زیاده‌روی در خوردن آن بپرهیزید و در صورت داشتن شرایط خاص حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. ما در این مقاله از مجله سلامت درمانکده شما را با خواص خار مریم و برخی از عوارض آن آشنا کردیم. اگر درباره مقدار و ایمنی مصرف آن متناسب با شرایط خاص خود سوالاتی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday | webmd