داروی فنیل افرین (Phenylephrine) یا فنیل افرین هیدروکلراید یک داروی ضداحتقان است که برای کاهش التهاب و باز کردن مجاری بینی در بیماری‌هایی مانند آلرژی و سرماخوردگی تجویز می‌شود. این دارو به شکل اسپری بینی یا قطره چشمی در دسترس است و نقش مهمی در گشاد کردن مردمک، کاهش احتقان بینی و تسکین علائم سینوزیت دارد. همچنین فنیل‌افرین برای کاهش التهاب در گوش میانی و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به مشکلات گوش و سینوس‌ها موثر است. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به معرفی کامل داروی فنیل افرین می‌پردازیم.
فهرست محتوا
- داروی فنیل افرین چیست؟
- کاربرد داروی فنیل افرین چیست؟
- کاربرد فنیل افرین برای نوزادان و کودکان چیست؟
- نحوه مصرف فنیل افرین هیدروکلراید چگونه است؟
- عوارض فنیل افرین
- تداخلات دارویی فنیل افرین چیست؟
- آیا مصرف فنیل افرین در بارداری و شیردهی ایمن است؟
- آیا می‌توان از فنیل افرین بعد از عمل بینی استفاده کرد؟
- داروی فنیل افرین در چند خط
- سوالات رایج
داروی فنیل افرین چیست؟
فنیل افرین در گروه داروهای مهار‌کننده سرفه، خلط‌آور، نرم‌کننده مخاط قرار دارد. شما می‌توانید از این دارو برای رفع گرفتگی مجاری تنفسی، به‌ویژه در بینی، استفاده کنید. پس از مصرف این دارو به ۲.۵ تا ۳ ساعت زمان نیاز است تا تاثیر آن بر بدن مشخص شود. اشکال دارویی فنیل افرین هیدروکلراید عبارت‌اند از:
| فرم دارویی فنیل افرین | دوز دارو |
| قطره بینی | ۰.۵ و ۰.۲۵ درصد |
| اسپری بینی | ۰.۵ و ۰.۲۵ درصد |
| قطره‌ی چشمی | ۰.۱۲، ۵ و ۱۰ درصد |
| آمپول | ۱۰ میلی‌گرم |
| قرص | ۱۰ و ۲۵ میلی‌گرم |
کاربرد داروی فنیل افرین چیست؟
مهم‌ترین کاربرد این دارو عبارت‌اند از:
ضداحتقان بینی
فنیل افرین برای گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی، آنفلولانزا، آلرژی یا سینوزیت کاربرد دارد. این دارو با تنگ کردن رگ‌های خونی در مخاط بینی، تورم و التهاب را کاهش می‌دهد و تنفس را آسان‌تر میکند.
افزایش فشار خون در شرایط افت فشار خون حاد
در شرایطی مانند شوک یا حین عمل جراحی احتمال افت شدید فشار خون وجود دارد. در چنین شرایطی پزشکان از فرم تزریقی دارو برای افزایش فشار خون استفاده می‌کنند.
بیشتر بدانید: اسپری بینی مومتازون
اتساع مردمک چشم
قطره فنیل افرین چشمی برای گشاد کردن مردمک چشم در حین معاینات چشم‌پزشکی (مانند معاینه شبکیه) یا جراحی‌های چشم کاربرد دارد. مصرف آن باید تحت نظر متخصص باشد، زیرا می‌تواند با عوارضی مانند افزایش فشار داخل چشم یا تحریک عضلات چشمی همراه باشد.
رفع احتقان در گوش میانی و شیپور استاش
پزشکان برای کاهش التهاب در گوش میانی، فرم خوراکی یا موضعی دارو را تجویز می‌کنند. این دارو به ویژه زمانی که تغییرات فشار باعث انسداد شیپور استاش و احساس گرفتگی در گوش می‌شود، به بهبود جریان هوا و تخلیه مایعات از گوش میانی کمک میکند و مانع از بروز مشکلاتی مانند گوش درد یا کاهش شنوایی می‌شود. این مشکل را هنگام مسافرت هوایی بیشتر حس خواهید کرد. در چنین مواقعی می‌توانید از قطره فنیل افرین برای گوش استفاده کنید.
کاربرد فنیل افرین برای نوزادان و کودکان چیست؟
فنیل افرین در کودکان و نوزدان می‌تواند به درمان گرفتگی بینی آن‌ها ناشی از سرماخوردگی کمک کند. این دارو در کاهش علائم زیر در خردسالان موثر است:
- خس‌خس بینی در نوزادان
- کاهش تورم در مجاری بینی
- تسکین سردرد
- باز کردن مجاری بینی
برای استفاده از فنیل افرین در اطفال حتما به مشورت پزشک نیاز دارید. دوز بالای این دارو می‌تواند خطرناک باشد و باعث افزایش فشار خون، تپش قلب یا عوارض دیگر در کودک شود. همچنین باید بدانید فنیل‌افرین معمولا برای نوزادان و کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی‌شود، مگر در موارد خاص و تحت نظر پزشک.
در درمانکده می‌توانید از پزشکان متخصص مانند متخصصان اطفال به صورت آنلاین مشاوره بگیرید و سوالات‌تان را مطرح کنید. همچنین از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین این سایت می‌توانید برای مراجعه حضوری نوبت بگیرید.
بیشتر بدانید: قرص کلماستین
نحوه مصرف فنیل افرین هیدروکلراید چگونه است؟
دوز و چگونگی مصرف دارو را پزشک تعیین میکند. در ادامه نکات عمومی در این زمینه را می‌خوانید:
روش مصرف قرص فنیل افرین
قرص فنیل‌افرین را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید، از جویدن یا خرد کردن قرص‌ها خودداری کنید چون ممکن است باعث آزاد شدن سریع دارو شود. در این صورت احتمال بروز مشکلات گوارشی شدید وجود دارد.
در بزرگسالان دوزهای معمولی ۱۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یکبار و دوز ۲۵ میلی‌گرم هر ۶ ساعت یکبار است. حداکثر دوز روزانه معمولا نباید بیشتر از ۶۰ میلی‌گرم باشد. مصرف بیش از حد می‌تواند باعث افزایش فشار خون و تپش قلب شود، همچنین بهتر است دارو را همراه با غذا یا پس از آن مصرف کنید تا از بروز ناراحتی معده جلوگیری شود.
هر دوز را دقیقا در زمان مشخص شده مصرف کنید. اگر یک دوز را فراموش کردید در صورت نزدیک بودن زمان دوز بعدی، دوز فراموش‌شده را مصرف نکنید و به برنامه معمول خود برگردید. همچنین توجه داشته باشید این دارو برای مصرف طولانی‌مدت طراحی نشده است. معمولا نباید بیش از ۳ تا ۵ روز متوالی از آن استفاده کنید؛ به ویژه در مواردی مانند احتقان بینی. مصرف طولانی‌مدت دارو می‌تواند به بازگشت احتقان (Rebound Congestion) منجر شود.
روش مصرف قطره فنیل افرین بینی و اسپری آن
برای اسپری بینی معمولا یک یا ۲ پاف در هر حفره بینی کافی است. در طی روز می‌توانید ۲ تا ۳ بار از این دارو استفاده کنید.
برای استفاده از اسپری، بطری را در موقعیت عمودی نگه دارید و سر را به جلو خم کنید. هر بار یک یا ۲ پاف در هر سوراخ بینی بزنید.
طریقه مصرف قطره فنیل افرین بینی نیز بسیار ساده است. اگر بالای ۱۲ سال سن دارید هر چهار ساعت یکبار، ۲ تا سه قطره از فنیل افرین ۲۵ درصد یا ۰.۵ درصد را در هر سوراخ بینی بچکانید. برای کودکان ۶ تا ۱۲ سال این مقدار به ۲ تا ۳ قطره می‌رسد.
بعد از هر بار استفاده، دهانه بطری اسپری یا قطره را تمیز کنید تا از آلودگی یا انتقال عفونت به بدن جلوگیری شود.
بیشتر بدانید: اسپری سالبوتامول
طریقه مصرف قطره چشمی
پزشک این دارو را برای معاینه چشم یا درمان گشاد شدن مردمک معمولا یک تا ۲ قطره در هر چشم تجویز میکند که می‌تواند یک یا ۲ بار در روز باشد. نحوه استفاده از این قطره چشمی را طبق مراحل زیر انجام دهید:
- سر را کمی به عقب خم کنید و با یک دست، پلک پایین چشم خود را به آرامی پایین بکشید.
- قطره را در داخل چشم بریزید و بعد از آن پلک‌ها را بسته نگه دارید.
- از تماس سر قطره با چشم یا هر سطح دیگری جلوگیری کنید تا منجر به آلودگی نشود.
از مصرف قطره‌های چشمی پس از تاریخ انقضا خودداری کنید.
عوارض فنیل افرین
بیشتر بدانید: شربت دیفن هیدرامین
تداخلات دارویی فنیل افرین چیست؟
فنیل‌افرین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و باعث افزایش عوارض جانبی یا کاهش اثربخشی داروها شود. برخی از رایج‌ترین تداخلات دارویی فنیل افرین عبارت‌اند از:
- داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCAs) مانند آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline) و ایمی‌پرامین (Imipramine)
- داروهای آدرنرژیک (مرتبط با سیستم عصبی) مانند اپی‌نفرین (Epinephrine) و نوراپی‌نفرین (Norepinephrine)
- داروهای ضد فشار خون مانند پرازوسین (Prazosin) و متوپرولول (Metoprolol)
- داروهای ضد احتقان دیگر مانند هیدروکسی‌زین (Hydroxyzine)
- داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین (Warfarin)
آیا مصرف فنیل افرین در بارداری و شیردهی ایمن است؟
مصرف فنیل‌افرین در دوران بارداری توصیه نمی‌شود مگر اینکه فواید آن برای مادر از خطرات احتمالی برای جنین بیشتر باشد. فنیل‌افرین به‌طور کلی در دسته داروهای گروه C قرار دارد، یعنی مطالعات روی حیوانات نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند به جنین آسیب برساند اما در انسان‌ها، اطلاعات کافی برای ارزیابی دقیق ایمنی آن وجود ندارد. فنیل‌افرین ممکن است باعث افزایش فشار خون مادر شده و این موضوع می‌تواند برای جنین مشکلاتی ایجاد کند. بنابراین در دوران بارداری بهتر است از فنیل‌افرین فقط در شرایط ضروری و با تجویز پزشک استفاده کنید.
در مورد فنیل افرین در شیردهی نیز باید محتاط باشید. اگرچه این دارو به میزان کمی به شیر مادر منتقل می‌شود، اما می‌تواند تاثیراتی روی نوزاد داشته باشد. فاین دارو ممکن است باعث تحریک سیستم عصبی نوزاد، افزایش فشار خون یا مشکلات گوارشی در او شود. در این زمینه حتما به مشورت با پزشک نیاز دارید.
بیشتر بدانید: شربت سودوافدرین
آیا می‌توان از فنیل افرین بعد از عمل بینی استفاده کرد؟
استفاده از فنیل‌افرین بعد از جراحی بینی باید توسط پزشک تجویز شود. پزشک بر اساس نوع عمل و وضعیت شما تصمیم می‌گیرد که این دارو مناسب است یا خیر. از آنجا که این دارو یک ضداحتقان است و می‌تواند به کاهش تورم و باز شدن مجاری بینی کمک کند، ممکن است در لیست داروهای شما پس از جراحی بینی وجود داشته باشد.
داروی فنیل افرین در چند خط
فنیل‌افرین یک داروی موثر برای کاهش التهاب و باز کردن مجاری بینی در شرایطی مانند آلرژی، سرماخوردگی و سینوزیت است. این دارو می‌تواند به تسکین علائم ناشی از احتقان بینی و کاهش فشار در نواحی سینوس‌ها و گوش میانی کمک کند. با این حال، مصرف آن باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز عوارض جانبی یا تداخلات دارویی جلوگیری شود.
اگر در مورد این دارو به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات رایج
پزشکان این دارو را به‌طور خاص برای رفع گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی تجویز می‌کنند.
فنیل‌افرین به طور مستقیم برای درمان خون دماغ توصیه نمی‌شود. حتی استفاده از آن در چنین شرایطی می‌تواند خطرناک باشد و باعث تشدید خونریزی شود.
خیر. فنیل‌افرین یک داروی محرک است اما به‌عنوان یک ماده مخدر محسوب نمی‌شود.
این دارو به دلیل خاصیت تنگ کردن رگ‌های خونی می‌تواند برای حفظ فشار خون مناسب در طول جراحی استفاده می‌شود.
برخی محصولات مراقبت از مو ممکن است فنیل‌افرین را به عنوان بخشی از ترکیبات خود برای افزایش گردش خون در پوست سر استفاده کنند. این دارو با بهبود جریان خون می‌تواند به رشد مو کمک کند. با این حال تحقیقات علمی در این زمینه محدود است.
پزشکان این دارو را برای درمان قرمزی چشم و گشاد کردن مردمک چشم تجویز می‌کنند.
فنیل‌افرین به‌عنوان یک ضداحتقان در بسیاری از قرص‌های سرماخوردگی موجود است و نقش اصلی آن کاهش تورم و باز کردن مجاری بینی است تا فرد بتواند راحت‌تر نفس بکشد.
منبع: medlineplus | webmd | drugs
