بارداری با تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی زیادی همراه است. در این دوران، بدن مادر برای حمایت از رشد و تکامل جنین دچار تغییراتی میشود که می‌توانند بعضی از عملکردهای طبیعی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. یبوست در بارداری یکی از مشکلات شایعی است که به دلایل مختلف مانند تغییرات هورمونی، افزایش فشار رحم روی روده‌ها و کاهش فعالیت فیزیکی رخ می‌دهد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان این مشکل می‌پردازیم تا با ارائه اطلاعات کاربردی به بهبود سلامت مادران کمک کنیم.
فهرست محتوا
علائم یبوست در بارداری
اگر در دوران بارداری به‌سر می‌برید، مهم است که بدانید یبوست چیست و چه علائمی دارد. علائم این مشکل در دوران بارداری با سایر دوران‌های زندگی شباهت زیادی دارد و شامل موارد زیر است:
- کاهش دفعات دفع مدفوع در مقایسه با حالت عادی
- زور زدن برای دفع مدفوع و احساس تورم و گاز در شکم
- خشک و سفت بودن مدفوع
گاهی‌اوقات یبوست به هموروئید (بواسیر) و فیشر آنال (شقاق مقعدی) منجر میشود یا این ۲ بیماری را تشدید می‌کند.
یبوست در بارداری از کی شروع میشه؟
اگر می‌خواهید بدانید یبوست در بارداری از هفته چندم شروع میشه، باید بگوییم که این مشکل می‌تواند در هر زمانی از بارداری رخ دهد. اما بسیاری از زنان در سه ماهه سوم که جنین سنگین‌تر میشود و فشار بیشتری به روده وارد می‌کند دچار یبوست می‌شوند. شواهد نشان می‌دهد که تقریبا ۱۶ تا ۳۹ درصد زنان در مقطعی از دوران بارداری این مشکل را تجربه می‌کنند.
بعد از زایمان که هورمون‌ها به سطح قبل از بارداری برمی‌گردند، احتمالا یبوست برطرف میشود. با این حال، در بعضی موارد این مشکل تا سه ماه پس از تولد نوزاد ادامه پیدا می‌کند. اگر به تازگی زایمان کرده‌اید و هنوز از یبوست شکایت دارید، مقاله «برای یبوست بعد از زایمان چی بخوریم» را بخوانید.
خطرات یبوست در بارداری
این سوال که یبوست در بارداری خطرناکه یا نه، از سوی بسیاری از زنان مطرح میشود. در پاسخ به این افراد باید بگوییم که یبوست معمولا یک مشکل کوتاه‌مدت است که بدون درمان یا با راه‌کارهای ساده برطرف میشود با این حال، در موارد نادر، یبوست طولانی‌مدت می‌تواند باعث فکال ایمپکشن (گیر کردن مدفوع در روده) شود که ممکن است به برداشته شدن توسط پزشک نیاز داشته باشد.
از سوی دیگر، استفاده مداوم از انواع خاصی از ملین‌ها باعث میشود روده نحوه فشار دادن مدفوع و دفع آن را فراموش کند. این داروها همچنین ممکن است در بعضی از افراد به عدم تعادل الکترولیت‌ها یا مایعات منجر شوند. چنین مسائلی معمولا کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهند که به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری کلیوی مبتلا هستند.
عوارض یبوست در بارداری برای جنین
فشاری که به دلیل یبوست در شکم ایجاد میشود ممکن است شما را در مورد سلامتی فرزندتان نگران کند. اما استرس نداشته باشید. یبوست برای شما ناخوشایند است، اما به فرزندتان آسیب نمی‌رساند.
زمان مراجعه به پزشک
بسیار مهم است که در دوران بارداری قبل از مصرف هر گونه دارویی از جمله ملین با پزشک خود صحبت کنید. همچنین در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر باید نزد پزشک بروید:
- حالت تهوع
- دلدرد
- استفراغ
- یبوستی که بیش از یک تا ۲ هفته طول بکشد
- خونریزی از رکتوم (راست روده)
یبوست مداوم یا شدید نه تنها برای زنان باردار، بلکه برای سایر افراد هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «چه زمانی یبوست در کودکان خطرناک است» را مطالعه کنید.
علت یبوست در بارداری چیست؟
رایج‌ترین عواملی که باعث می‌شوند در این دوران دچار یبوست شوید عبارت‌اند از:
- پروژسترون: بدن در دوران بارداری هورمون پروژسترون بیشتری تولید می‌کند. پروژسترون روده را شل می‌کند؛ به طوری که حرکات آن کاهش می‌یابد. این موضوع باعث میشود مدفوع برای مدت زمان بیشتری در روده باقی بماند و مقدار زیادی از آب موجود در آن توسط بدن جذب شود. بنابراین مدفوع خشک و سفت شده و به سختی از بدن دفع میشود.
- جنین: رشد جنین باعث سنگین شدن رحم میشود. این وزن اضافی می‌تواند فشار زیادی روی روده وارد کرده و خروج مواد زائد را از بدن دشوارتر کند.
- آهن موجود در مکمل‌های دوران بارداری: آهنی که از طریق مکمل دریافت می‌کنید به ساخت گلبول‌های قرمز و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها کمک می‌کند. اما در عین حال می‌تواند احتمال ابتلا به یبوست را افزایش دهد. این مشکل به‌خصوص زمانی رخ می‌دهد که برای نرم کردن مواد زائد آب کافی ننوشید.
- سبک زندگی: رژیم غذایی، مقدار مایعات مصرفی در طول روز و سطح فعالیت بدنی همگی در ایجاد یبوست نقش دارند. اکثر زنان باردار غذاهای پرفیبر نمی‌خورند، به مصرف آب اهمیت نمی‌دهند یا به اندازه کافی ورزش نمی‌کنند.
روش درمان یبوست در بارداری
این مشکل معمولا با اصلاح رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی برطرف میشود. با این حال، درمان یبوست مزمن نیازمند اقدامات پزشکی است.
۱. برای یبوست در بارداری چی بخورم؟
اگر باردار هستید، با رعایت نکات زیر می‌توانید به درمان یبوست کمک کنید:
- هر روز ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر بخورید. فیبر مدفوع را نرم می‌کند تا راحت‌تر دفع شود. میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات منبع خوب فیبر هستند.
- از غذاهای حاوی پروبیوتیک استفاده کنید. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در بعضی از غذاها از جمله ماست یافت می‌شوند. این باکتری‌ها عملکرد روده را بهبود می‌بخشند و حرکات آن را تنظیم می‌کنند.
- هر روز هشت تا ۱۲ لیوان آب بنوشید. آب بهترین مایع برای درمان یبوست است. اما اگر به آن علاقه ندارید، سایر نوشیدنی‌ها مثل شیر کم‌چرب، اسموتی، چای کم‌رنگ یا آبمیوه طبیعی را امتحان کنید.
درمان یبوست در بارداری با روغن زیتون
برای درمان یبوست بارداری در خانه می‌توانید از روغن زیتون استفاده کنید. چون این روغن اثر ملین دارد و به دفع راحت‌تر مدفوع کمک می‌کند. با این حال، به یاد داشته باشید که مشخص نیست مصرف روغن زیتون در مقادیر زیاد چه تاثیری روی جنین دارد. در مورد حد مجاز مصرف این روغن با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
درمان یبوست در بارداری با خاکشیر
برای درمان یبوست بارداری در طب سنتی از خاکشیر استفاده میشود. چون دانه‌های خاکشیر در حضور آب متورم می‌شوند و به دلیل افزایش حجم و داشتن خاصیت نرم‌کنندگی می‌توانند دفع مدفوع را تسهیل کنند.
قبل از مصرف خاکشیر با پزشک یا متخصص تغذیه در مورد عوارض احتمالی آن مشورت کنید. چون شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف خاکشیر به خصوص در سه ماهه اول بارداری ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.
۲. ورزش منظم
زمانی که باردار هستید احتمالا فعالیت بدنی کمتری انجام می‌دهید. چون بزرگ شدن رحم به ناحیه لگن و مفاصل شما فشار وارد می‌کند که این موضوع می‌تواند حرکت کردن را دشوار کند. اما اگر یبوست دارید، باید بدانید که نشستن برای روده خوب نیست. با متخصص زنان در مورد فعالیت‌هایی که برای شما بی‌خطر هستند و باعث تحریک عضلات روده می‌شوند، صحبت کنید.
۳. بهترین داروی یبوست در بارداری
اکنون که با نقش سبک زندگی در تنظیم حرکات روده آشنا شدید، بهتر است در مورد قرص ضد یبوست فوری هم اطلاعات کسب کنید. اگر یبوست با تغییر رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی برطرف نشود، پزشک ممکن است ملین یا مکمل فیبر تجویز کند. اگر باردار هستید، خودسرانه از این محصولات استفاده نکنید. چون ایمنی و اثربخشی بسیاری از آن‌ها در دوران بارداری بررسی نشده است.
درمان یبوست در بارداری با شیاف
ملین‌های لینت‌دهنده یک پوشش لغزنده به مدفوع یا مجرای داخلی روده اضافه می‌کنند تا مواد زائد راحت‌تر از بدن خارج شوند. شیاف گلیسیرین یک نوع ملین لینت‌دهنده است که می‌تواند به درمان یبوست کمک کند. با این حال، قبل از اینکه از آن در دوران بارداری استفاده کنید، باید نظر پزشک را جویا شوید.
کلام پایانی
یبوست در بارداری معمولا طبیعی تلقی میشود. اما اگر شدید باشد، به درمان نیاز دارد تا از بروز مشکلات جدی‌تر مثل هموروئید جلوگیری شود. در این راستا، پیروی از رژیم غذایی پرفیبر، نوشیدن آب کافی و انجام فعالیت بدنی می‌تواند کمک‌کننده باشد. با این حال، از آنجا که هر زنی بارداری را به شکل متفاوتی تجربه می‌کند، مشورت با دکتر زنان برای پیدا کردن روش درمانی مناسب و ایمن ضروری است. اگر در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این مشکل نشانه کاهش حرکات روده است و اغلب به دلیل افزایش هورمون پروژسترون، بزرگ شدن رحم، کاهش فعالیت بدنی و مصرف مکمل‌های حاوی آهن رخ می‌دهد.
خیر. این مشکل در بسیاری از زنان باردار مشاهده میشود و به جنسیت جنین مربوط نیست.
خیر. این مشکل برای مادر آزاردهنده است؛ اما به جنین آسیب نمی‌رساند.
این سوال که یبوست در بارداری باعث خونریزی میشود یا خیر، از سوی زنانی که نگران سلامتی فرزندشان هستند به کرات مطرح میشود. در پاسخ به این افراد باید بگوییم که اگر یبوست شدید با خونریزی از واژن همراه بود، باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
بله. ممکن است باعث دلدرد شود. اگر دلدرد شدید بود، در مورد آن با پزشک صحبت کنید.
بله. اگر مدفوع روی اعصاب قسمت پایین کمر فشار وارد کند، می‌تواند باعث کمردرد شود.
وقتی از یبوست در بارداری و درمان آن صحبت به میان می‌آید، مصرف غذاهای پرفیبر، نوشیدن آب کافی و افزایش فعالیت بدنی بهترین راه‌کار محسوب میشود.
در مورد اسم قرص یا اسم شربت یبوست در بارداری با پزشک مشورت کنید. چون بسیاری از داروهایی که در حالت عادی برای درمان یبوست مصرف می‌شوند برای زنان باردار و جنین آن‌ها خطرناک هستند.
منابع: my.clevelandclinic, medicalnewstoday
