آندومتریوز چیست؟ با جدیدترین روش درمان اندومتریوز آشنا شوید

آندومتریوز نوعی بیماری مربوط به رحم یا همان آندومتر در دستگاه تناسلی زنان است که در اثر آن بافتی مشابه بافت داخلی رحم خارج از حفره آندومتر رشد می‌کند. تشخیص این بیماری کمی دشوار است و عوارض متعددی به همراه دارد.

آندومتریوز یک وضعیت دردناک است و از آن جایی‌که با قاعدگی‌های شدید و سنگین همراه می‌شود، می‌تواند زندگی روزمره شما را تحت تاثر قرار دهد. از طرفی این اختلال باعث بروز مشکلات باروری خواهد شد و ممکن است نگذارد شما هیچ‌گاه حامله شوید. در واقع بیماری اندومتریوز باعث می‌شود تا پوشش سطح داخلی رحم در جای دیگر خارج از حفره آندومتر تشکیل شود.

این بافت غیرمعمول می‌تواند در سایر نقاط شکم و ناحیه لگن رشد کند. این بیماری بیشتر در زنان 25 تا 45 سال شایع است. اگر شما هم می‌خواهید بدانید علائم آندومتریوز چیست و چگونه درمان می‌شود تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید.

آندومتریوز چیست؟

اندومتریوز (Endometriosis) شرایطی است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخل رحم در سایر نقاط بدن شما رشد می‌کند. رشد این بافت در بخش‌های نامناسب بدن باعث بروز علائم دردناک خواهد شد و اکثر زنان برای بارداری دچار مشکلات زیادی می‌شوند. برای درک بهتر این بیماری بهتر است بدانید آندومتر چیست؟ آندومتر همان پوشش داخلی رحم شماست. این بافت همان قسمتی از دستگاه تناسلی زنان است که در طول قاعدگی می‌ریزد.

درواقع آندومتر رحم را لایه‌هایی از بافت داخلی می‌دانند که در امتداد پوشش رحم قرار دارد. وقتی پریود می‌شوید این لایه‌ها از دیواره رحم می‌افتند و از بدنتان خارج می‌شوند. در صورت باردار شدن آندومتر به رشد در مراحل اولیه جنین کمک می‌کند.

بیماری آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت مشابه آندومتر روی سایر اندام‌ها یا ساختارها رشد کند. این بافت می‌تواند شکم، لگن یا حتی قفسه سینه شما را درگیر کند. بافت غیرمعمول از نظر هورمونی بسیار حساس است و احتمال التهاب آن در طول چرخه قاعدگی وجود دارد.

خوب است بدانید بیماری اندومتریوز علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی شدید اغلب منجر به نازایی میشود. شما میتوانید با رزرو نوبت آنلاین برای مراجعه حضوری یا مشاوره تلفنی، متنی و تصویری با بهترین متخصص زنان درمانکده در ارتباط باشید و از بروز مشکلات باروری ناشی از آندومتریوز پیشگیری کنید.

بیشتر بخوانید: خارج کردن رحم چه زمانی انجام می‌شود؟

اندومتریوز در کجاها تشکیل می‌شود؟

آن‌ها عبارتند از:

• واژن
• روده‌ها
• تخمدان‌ها
• راست روده
• مثانه و حالب
• لوله‌های فالوپ
• خارج و پشت رحم
• پوشش داخلی شکم و لگن (صفاق)
• دیافراگم (عضله نزدیک به قفسه سینه که نقش مهمی در تنفس دارد)

علائم اندومتریوز را بشناسید!

اگر برای شما هم سوال پیش آمده علائم سرطان آندومتریوز چیست باید بگوییم که درد لگن شایع‌ترین نشانه این بیماری است که معمولا با دردهای قاعدگی اشتباه گرفته می‌شود.

برخی زنان این عارضه دردناک را با شدت خفیف تا متوسط و برخی دیگر بسیار شدید تجربه می‌کنند. البته ممکن است در بعضی موارد اندومتریوز هیچ علامتی نداشته باشد و پزشک متخصص زنان در معاینات مربوط به سایر بیماری‌های زنانه متوجه آن شود.

نشانه‌های مرتبط با این بیماری عبارتند از:

• قاعدگی‌های دردناک (دیسمنوره)
• خونریزی شدید در طول قاعدگی یا لکه بینی
• خونریزی خفیف بین پریودها
• ناباروری
• درد هنگام رابطه جنسی
• حرکات روده دردناک
• درد شکم یا کمر در طول قاعدگی یا بین دوره پریودی

اگر شما هم در طول دوره قاعدگی خود این علائم را دارید که با مراقبت‌های لازم بهتر نمی‌شود با دکتر زنان آنلاین درمانکده مشورت کنید.

بیشتر بدانید: چه اندازه کیست تخمدان خطرناک است؟

دلایل ایجاد بیماری Endometriosis

برخی احتمالات وجود دارد که متخصصین آن‌ها را عامل بروز اندومتریوز می‌دانند.

• قاعدگی برگشتی: این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که خون قاعدگی همراه با سلول‌های آندومتر نه تنها از بدن خارج نشود بلکه توسط لوله‌های فالوپ به داخل لگن بازمی‌گردند. در این صورت سلول‌های آندومتر به دیواره لگن می‌چسبند و با رشد غیر معمول در چرخه قاعدگی خونریزی می‌کنند.
• تغییر سلول‌های صفاقی: متخصصان بر اساس تئوری القایی بر این باورند که هورمون‌ها و سیستم ایمنی بدن باعث می‌شوند تا سلول‌های بخش داخلی شکم به سلول‌های مشابه بافت داخلی رحم تبدیل شوند.
• تغییر سلول‌های جنینی: استروژن می‌تواند سلول‌های مراحل اولیه رشد جنین را در سن بلوغ به سلول مشابه بافت آندومتر تبدیل کند.
• چسبندگی روی اسکار جراحی: برخی عمل‌ها مانند سزارین یا هیسترکتومی شرایطی ایجاد می‌کنند که سلول آندومتر به محل برش جراحی بچسبد. در این صورت به فضای خارجی رحم دست پیدا می‌کنند.
• حرکت سلول‌های آندومتر: بافت مایع بدن مانند غدد لنفاوی یا رگ‌های خونی می‌توانند در موارد نادر سلول‌های آندومتر را به بخش‌های دیگر بدن منتقل کنند.
• عملکرد اشتباه سیستم ایمنی: زمانی‌که سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شود، رشد بافت غیرمعمول شبیه آندومتر را در سایر نقاط بدن برای از بین بردن شناسایی نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: پولیپ رحم چیست؟

عوامل تشدید کننده آندومتریوز

برخی عوامل شما را بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهند، از جمله:

• بچه‌دار نشدن
• عفونت در لگن
• یائسگی دیررس
• سابقه خانوادگی
• سطح بالای استروژن
• سن بین 30 تا 40 سالگی
• نقص در رحم یا لوله‌های فالوپ
• اختلال در ساختار دستگاه تناسلی
• خونریزی شدید قاعدگی (بیشتر از 7 روز)
• طول چرخه قاعدگی شما (مدت زمان کوتاه‌تر از 27 روز بین قاعدگی‌ها)
• سن شروع پریود برای اولین بار ( آغاز قاعدگی قبل از 11 سالگی احتمال خطر را افزایش می‌دهد)

مراحل بیماری اندومتریوز

روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری این بیماری وجود دارد. معمولا پزشکان نقاط را بر اساس گسترش بافت آندومتر، عمق و نواحی درگیر بدن تعیین می‌کنند. نتایج به دست آمده در یکی از چهار مرحله که در جدول زیر می‌بینید، طبقه‌بندی می‌شود:

مرحله آندومتریوز	توضیحات
مرحله 1 یا مینیمال	چند زخم یا ضایعات کوچک در اندام‌های یا بافت پوشاننده لگن و شکم وجود دارد. هنوز بافت اسکار ایجاد نشده است.
مرحله 2 یا خفیف	ضایعات بیشتری از مرحله 1 دیده می‌شود. آن‌ها در بافت عمیق‌تر ایجاد شده‌اند و مقدار کمی اسکار وجود دارد.
مرحله 3 یا متوسط	ضایعات عمیق زیادی شکل گرفته‌اند. همچنین احتمال وجود کیست‌های کوچک روی یک یا هر 2 تخمدان وجود دارد. نوارهای ضخیمی از بافت اسکار به اسم چسبندگی بروز پیدا می‌کنند.
مرحله 4 یا شدید	بیماری در این مرحله بسیار گسترده خواهد بود. شما ضایعات عمیق و چسبندگی‌های ضخیم زیادی دارید. همچنین کیست بزرگ در یک یا هر 2 تخدان ایجاد شده است.

آیا اندومتریوز سرطان است؟

بیماری آندومتریوز سرطان نیست اما به‌دلیل نحوه ابتلای آن که با عملکرد سلول‌ها و هورمون‌ها مرتبط است می‌تواند احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها را افزایش دهد. با این حال نمی‌توان گفت فرد مبتلا به این بیماری به‌طور صددرصد دچار سرطان می‌شود.

برخی سرطان‌ها مانند سرطان تخمدان در افراد دارای آندومتریوز مشاهده شده است و سرطان رحم یا همان آندومتر در تحقیقات جزء سرطان‌های شایع مرتبط با این بیماری در نظر گرفته می‌شوند.

روش تشخیص Endometriosis

پزشک ممکن است بر اساس علائم شما به این بیماری مشکوک شود. آزمایشات زیر برای تایید آندومتریوز مورد نیاز هستند:

• معاینه لگن: برای تشخیص کیست یا اسکار پشت رحم
• سونوگرافی/CT اسن/MRI: ثبت تصاویر دقیق از اندام‌های داخلی
• لاپاراسکوپی: ورود لوله نازک به همراه دوربین توسط برش کوچک روی شکم برای بررسی ضایعات و اندازه آن‌ها
• بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت غیرمعمول حین لاپاراسکوپی برای بررسی آزمایشگاهی

بیشتر بخوانید: فیبروم رحمی چیست؟

روش درمان آندومتریوز چیست؟

قابل درک است که می خواهید هر چه زودتر از درد و سایر علائم آندومتریوز رهایی یابید. اما این بیماری درمانی ندارد و تنها علائم آن قابل کنترل می‌شوند.

گزینه های درمان عبارتند از:

1. داروهای ضد درد

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن

2. هورمون درمانی برای آندومتریوز

در این روش مقدار استروژن بدن کاهش می‌یابد و احتمالا پریود شما متوقف خواهد شد. در این صورت ضایعات خونریزی کمتری ایجاد می‌کنند. رایج‌ترین روش هورمون درمانی عبارت است از:

• قرص ضدبارداری، حلقه واژینال و چسب‌ها
• دانازول (Danazol) دارویی موثر برای توقف قاعدگی و کمک به کاهش علائم اندومتریوز
• داروهای ضدبارداری با پروژسترون مانند ایمپلنت‌های ضدبارداری یا آمپول‌های ضدبارداری
• داروهای مهارکننده آروماتاز کاهش دهنده سطح استروژن تولید شده توسط تخمدان و بافت اندومتریوز
• آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (Gn-RH) مانند الاگولیکس(elagolix)، لوپرولید (Leuprolide)

بیشتر بخوانید: هر آنچه که درباره سرطان رحم باید بدانید

3. جراحی محافظه کارانه

جراحی محافظه کارانه برای زنانی است که می‌خواهند باردار شوند یا درد شدیدی را تجربه می‌کنند و هورمون درمانی برای آن‌ها موثر نیست. هدف از جراحی محافظه کارانه برداشتن یا از بین بردن رشد آندومتر بدون آسیب رساندن به اندام‌های تولید مثل است.

از لاپاراسکوپی، جراحی با تهاجم کم، برای مشاهده و تشخیص آندومتریوز استفاده می‌شود. همچنین برای از بین بردن بافت آندومتر نیز کاربرد دارد. یک جراح برای توقف رشد و یا سوزاندن یا بخار کردن آن‌ها، شکاف های‌کوچکی در شکم ایجاد می‌کند. این روزها معمولا از لیزر جدیدترین روش درمان اندومتریوز برای از بین بردن بافت “نابجا” استفاده می‌شود. اما تا 40 درصد احتمال برگشت درد و آندومتریوز وجود دارد. به‌همین دلیل پزشک پس از جراحی، هورمون درمانی را توصیه می‌کند.

4. هیسترکتومی

به ندرت، در صورتی که وضعیت با سایر روش‌های درمانی بهبود نیابد، دکتر متخصص زنان ممکن است به‌عنوان آخرین راه حل برداشتن رحم را توصیه کند.

در طول انجام این عمل جراح رحم و دهانه رحم را برمی‌دارد. همچنین تخمدان‌ها را حذف می‌کنند، زیرا این اندام‌ها باعث تولید استروژن و در نتیجه رشد بافت آندومتر می‌شوند. علاوه‌بر این، جراح ضایعات ایمپلنت قابل مشاهده را نیز از بین می‌برد.

هیسترکتومی معمولاً درمانی برای آندومتریوز محسوب نمی‌شود. پس از این جراحی قادر به بارداری نخواهید بود. اگر به فکر تشکیل خانواده هستید، قبل از موافقت با دکتر زنان آنلاین درمانکده مشورت کنید.

درمان خانگی اندومتریوز

انجام کارهای زیر به شما کمک می‌کند تا درد شدید و آزاردهنده ناشی از این بیماری تا زمانی‌که روش‌های درمانی موثر واقع شوند، کاهش یابند.

1. قطع مصرف الکل و کافئین
2. کمپرس گرم و دوش آب گرم برای کاهش دردهای شکمی
3. مصرف میوه و سبزیجات تازه و محدود کردن گوشت قرمز
4. تمرینات یوگا و حرکات کششی برای تسکین درد و کاهش استرس
5. انجام فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی ( به کاهش سطح استروژن کمک می‌کند)
6. قرار ملاقات منظم با پزشک متخصص زنان جهت بررسی خونریزی و دردهای غیرمعول
7. مصرف ماده گیاهی کورکومین موجود در زردچوبه (این ماده قوی‌ترین داروی گیاهی برای درمان آندومتریوز شناخته می‌شود)

بیشتر بخوانید: افتادگی رحم چیست؟ 8 علامت و نشانه آن

عوارض آندومتریوز چیست؟

شایع‌ترین عوارض شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات بارداری
• سرطان تخمدان
• کیست تخدان
• التهاب آندومتر
• بافت اسکار و چسبندگی رحم
• مشکلات روده‌ای و مثانه

نتیجه بیماری آندومتریوز

آندومتریوز یک بیماری مزمن است و درمانی ندارد. اما بدین معنا نیست که این اختلال باید بر زندگی روزمره شما تاثیر بگذارد. درمان‌های موثر برای کنترل مشکلات درد و باروری مانند داروها، هورمون درمانی و جراحی برای افزایش کیفیت زندگی بیمار در دسترس هستند. جالب است بدانید علائم آندومتریوز معمولا پس از یائسگی بهبود می‌یابد.

ما در این مقاله از درمانکده ضمن بررسی علائم رایج ایجاد بیماری و عوامل خطر تشدید کننده به معرفی راه‌کارهای خانگی برای تسکین درد و ناراحتی پرداختیم. کدام روش درمانی بیماری اندومتریوز شما را سریع‌تر کنترل کرد؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: healthline | clevelandclinic | webmd