سقط جنین؛ با روش‌های درست و سالم سقط جنین آشنا شوید

سقط جنین یا سقط غیرعمد (spontaneous abortion) اتفاقی است که به موجب آن نوزاد قبل از هفته ۲۰‌ام بارداری از دست می‌­رود و این اتفاق معمولا طی سه ماه اول بارداری رخ می­‌دهد و دلایل بالینی مختلفی دارد که بسیاری از آن­ها تحت اراده و کنترل فرد نیست. اما شناخت عوامل پرخطر، علائم و عوامل آن به درک بهتر این رویداد و دریافت حمایت یا درمان مورد نیاز کمک می­‌کند. با خواندن این مقاله از مجله درمانکده اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب خواهید کرد.

علائم سقط جنین چیست؟

علائم آن با توجه به مرحله­ حاملگی متغیر است. گاهی‌اوقات علائم سقط جنین در ماه اول آن­قدر سریع رخ می‌دهد که فرد تا زمان بروز آن هنوز نمی‌­داند حامله است.

در ادامه بعضی از علائم آن را مطالعه می‌کنید:

• لکه­‌های درشت خون
• خونریزی واژن
• خارج شدن بافت یا مایع از واژن
• درد یا گرفتگی شدید شکم
• کمردرد خفیف یا شدید

اگر حین حاملگی با هر یک از علائم فوق روبه‌­رو شدید، فورا با پزشک تماس بگیرید. همچنین ممکن است بدون سقط جنین دچار این علائم شوید. اما پزشک آزمایش‌های لازم را انجام می­‌دهد تا از سلامت جنین اطمینان حاصل کند.

بیشتر بدانید: سونوگرافی در بارداری چگونه است؟

علل سقط جنین در سه ماهه اول بارداری چیست؟

بدون شک برخی عوامل خطر سقط در سه ماهه اول بارداری را افزایش می­‌دهند، اما در بیشتر مواقع مادر مقصر نیست. بدن زن باردار طی دوران بارداری هورمون و مواد مغذی جنین را تامین می‌­کند. این فرآیند به رشد جنین کمک خواهد کرد. اکثر موارد سقط جنین طی سه ماه اول مربوط به رشد غیرعادی جنین است. اما عوامل دیگر نیز در بروز این اتفاق نقش دارند.

مشکلات ژنتیکی یا کروموزوم چقدر در سقط جنین نقش دارند؟

کروموزوم حامل ژن است. یک مجموعه کروموزوم­‌های جنین توسط مادر و مجموعه­ دیگر توسط پدر به دست می‌­آید. از جمله مشکلات کروموزومی در این رابطه می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرگ داخل رحمی جنین (Intrauterine fetal death): نطفه تشکیل شده است اما رشد آن قبل از مشاهده یا احساس علائم سقط متوقف می­‌شود.
• بارداری پوچ (Absent pregnancy): نطفه تشکیل نمی­‌شود.
• حاملگی مولی (Mole) یا بچه خوره: هر دو کروموزوم از پدر گرفته شده است و جنین رشد نمی­‌کند.
• حاملگی نیمه مولی: کروموزوم­‌های مادر باقی می­‌ماند اما پدر ۲ کروموزوم به بچه داده است.
• اختلال در جفت

همچنین باید بدانید اگر سلول­‌های جنین تقسیم شود یا تخمک یا سلول اسپرم آسیب ببیند باز هم احتمال سقط جنین وجود دارد.

بیماری­‌های زمینه­‌ای و عادت­‌های زندگی

از جمله مشکلاتی که در رشد نوزاد اختلال ایجاد می­‌کند می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رژیم غذایی ناسالم یا سوء تغذیه
• مصرف مواد و الکل
• بالا بودن سن مادر. خطر سقط در زنان بالای ۳۵ سال بیشتر از زنان جوان­‌تر است. این خطر طی سال­‌های بعد بیشتر می‌­شود. می‌توانید در این رابطه مقاله بارداری بعد از ۳۵ سالگی را هم در درمانکده مطالعه کنید.
• بیماری تیروئید که تحت درمان نباشد
• مشکلات هورمونی
• دیابت کنترل­ نشده
• عفونت
• تروما
• چاقی مفرط
• مشکل دهانه­ رحم. یکی از مهم‌ترین دلایل سقط جنین در ۵ ماهگی مربوط به این مشکل است.
• رحم بدشکل
• فشار خون بالا
• مسمومیت غذایی
• بعضی داروها
• سابقه­ دو یا چند سقط متوالی 

قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک زنان مشورت کنید تا مطمئن شوید استفاده از آن در دوران بارداری خطر ندارد که پیشنهاد ما برای برقراری ارتباط سریع‌تر استفاده از امکان مشاوره آنلاین با دکتر زنان در سایت درمانکده است.

بیشتر بدانید: علت پایین آمدن جنین در بارداری چیست؟

سقط جنین یا قاعدگی؟

در بسیاری از موارد، قبل از این­که بدانید باردار هستید جنین سقط می­‌شود. به­‌علاوه، بعضی از علائم سقط درست مانند قاعدگی شامل خونریزی و گرفتگی است.

بیشتر بدانید: جنین در هفته چهارم کجا قرار دارد؟

بنابراین، از کجا بدانید پریود شده‌­اید یا جنین سقط شده است؟

برای تمایز قاعدگی از سقط جنین باید چند عامل را در نظر گرفت:

• علائم: درد شدید کمر یا شکم که به مرور بدتر می­‌شود و همراه با دفع مایع و لخته­‌های درشت خون است.
• زمان: ممکن است سقط طی ماه‌­های اول حاملگی با قاعدگی اشتباه گرفته شود اما بعد از گذشت هشت هفته از بارداری احتمال اشتباه گرفتن آن بعید خواهد بود.
• مدت زمان علائم: معمولا علائم سقط به مرور زمان تشدید می‌­شود و بیشتر از علائم قاعدگی طول می­‌کشد.

اگر خونریزی شدید دارید یا فکر می­‌کنید دچار مشکلات مربوط به سقط شده­‌اید، باید با پزشک متخصص زنان تماس بگیرید.

آمار سقط جنین با توجه به هفته­ بارداری چگونه است؟

اکثر موارد سقط جنین طی سه ماه اول بارداری رخ می­‌دهد. خطر سقط طی اولین هفته بسیار بالاست اما به محض رسیدن به هفته­ ششم خطر سقط کاهش پیدا می­‌کند. از هفته­ ۱۳ تا ۲۰ خطر سقط بیشتر کاهش می‌یابد. با این وجود، یادتان باشد خطر سقط بعد از این دوران آن­قدر هم کاهش پیدا نمی‌کند. بنابراین باید همواره زیر نظر پزشک متخصص زنان باشید.

بیشتر بدانید: مراقبت های بعد از سقط جنین

انواع سقط جنین چیست؟

سقط ناخواسته انواع مختلفی دارد. پزشک با توجه به علائم و مرحله­ حاملگی یکی از موارد زیر را در شما تشخیص می­‌دهد:

• سقط کامل: تمام بافت­‌های حاملگی از بدن خارج می­‌شود.
• سقط ناقص: قسمت­‌هایی از بافت یا جفت از بدن خارج می‌­شود اما تکه‌­هایی از آن هنوز در بدن باقی مانده است.
• سقط فراموش ­شده: جنین بدون اطلاع شما می­‌میرد و آن را از بدن خارج نمی­‌کنید.
• تهدید سقط: خونریزی و گرفتگی آن­قدر شدید است که خبر از سقط احتمالی می­‌دهد.
• سقط حتمی: خونریزی، گرفتگی و قطر دهانه­ رحم نشان می­‌دهد که با این مشکل مواجه شده‌اید.
• سقط عفونی: رحم دچار عفونت شده است.

بیشتر بدانید: بارداری بدون دخول امکان‌پذیر است؟

آیا جلوگیری از سقط جنین در اوایل بارداری امکان دارد؟

به لحاظ علمی نمی­‌توان جلوی تمام سقط­‌ها را گرفت ولی می­‌توان برای سالم ماندن نوزاد طی دوران بارداری اقداماتی انجام داد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌­کنیم:

• طی دوران بارداری مراقبت­‌های پیش از زایمان را به‌­طور منظم انجام دهید.
• در این دوران از مصرف الکل، مواد و سیگار بپرهیزید.
• قبل و طی دوران بارداری وزن سالم خود را حفظ کنید.
• از ابتلا به بیماری و عفونت بپرهیزید. دستان خود را با دقت بشویید و از افرادی که بیمار هستند دوری کنید.
• مواظب باشید مصرف کافئین شما در روز بیشتر از ۲۰۰ میلی­‌گرم نباشد.
• ویتامین پیش از زایمان مصرف کنید تا مواد مغذی به­‌اندازه­ کافی به بدن شما و نوزاد برسد.
• یک رژیم غذایی بارداری سالم و متعادل داشته باشید که سرشار از میوه و سبزیجات است.

یادتان باشد یک بار تجربه­ سقط به این معنی نیست که دیگر حامله نمی­‌شوید. اکثر زنانی که سابقه­ سقط دارند دوباره حاملگی سالم را تجربه می­‌کنند.

سقط جنین دوقلو چگونه است؟

داشتن چند نوزاد در رحم روی رشد آنها تاثیر می‌­گذارد. احتمال بروز عوارضی مانند زایمان زودهنگام، پره‌­اکلامپسی یا سقط جنین در زنانی که دو یا چند قلو باردار هستند بالاتر است. به­‌علاوه، ممکن است نوعی سقط به نام سندرم از بین رفتن جفت در زنانی که دوقلو باردار هستند رخ دهد. این سندرم زمانی اتفاق می‌­افتد که در بدن زنی که قبلا تشخیص داده شده بود دوقلو باردار است، فقط یک جنین قابل رویت باشد. در بسیاری از موارد، نوزادی که از بین رفته است، دوباره جذب جفت می‌شود. گاهی این اتفاق آن­قدر زود رخ می‌دهد که فرد هنوز نمی‌داند دوقلو باردار بوده است. پیشنهاد می‌کنیم در این رابطه مقاله علائم اولیه بارداری را هم مطالعه کنید.

بیشتر بدانید: پولیپ رحم چیه؟

راه‌کارهای درمان سقط جنین چیست؟

تکنیک درمانی به نوع سقط بستگی دارد. اگر هیچ‌­گونه بافت حاملگی در بدن باقی نمانده باشد (سقط کامل)، دیگر نیازی به درمان نیست.

اگر هنوز مقداری بافت در بدن باقی مانده باشد، چند روش مختلف درمان وجود دارد:

• انتظار: فرد در این حالت منتظر می­‌ماند تا بافت به­‌طور طبیعی از بدن خارج شود.
• دارو: بافت از طریق مصرف دارو از بدن خارج می­‌شود.
• روش جراحی: هرگونه بافت باقی­ مانده از طریق جراحی برداشته می‌­شود.

خطر عوارض ناشی از هر یک از روش­‌های فوق اندک است بنابراین به کمک پزشک می­‌توانید مناسب­‌ترین روش را انتخاب کنید.

بیشتر بدانید: بارداری خارج از رحم؛ مشکل مهمی که باید به موقع درمان شود

علائم پاک شدن رحم بعد از سقط چیست؟

نقاهت بدن به مدت زمان حاملگی تا قبل از سقط بستگی دارد. ممکن است بعد از سقط جنین علائمی نظیر لکه­‌بینی و درد شکم را تجربه کنید. با این­که هورمو‌ن‌­های حاملگی تا چند ماه بعد از سقط در خون باقی می‌ماند، قاعدگی ظرف چهار تا شش هفته دوباره آغاز می‌شود. دست کم به مدت ۲ هفته بعد از آن آمیزش جنسی نداشته باشید و از تامپون استفاده نکنید.

برای درمان افسردگی بعد از سقط چکار باید کرد؟

تجربه­ طیف گسترده‌­ای از احساسات بعد از سقط جنین طبیعی است. همچنین ممکن است دچار علائمی مانند اختلال در خواب، انرژی پایین و گریه‌­های مکرر شوید. زمان لازم را به سوگواری اختصاص دهید و در صورت نیاز از دیگران درخواست کمک و حمایت کنید. بهتر است موارد زیر را نیز در نظر بگیرید:

• اگر از نظر روحی پریشان شده‌­اید، کمک بخواهید. ممکن است اعضای خانواده و دوستان احساس شما را درک نکنند پس به آن­ها بگویید چطور می­‌توانند به شما کمک کنند.
• تا زمانی­ که آمادگی روبه‌­رو شدن با لباس، وسایل و هر وسیله‌ای که یادآور بچه است را ندارید، آن­ها را دور از چشم بگذارید.
• کار نمادینی انجام دهید که به یاد و خاطره­ نوزاد از دست رفته کمک می­‌کند. بعضی از زنان درخت می­‌کارند یا از جواهر خاص به یاد نوزاد استفاده می­‌کنند.
• از تراپیست یا روانشناس مشاوره بگیرید. مشاوران روانشناس به کنار آمدن با احساس افسردگی، فقدان یا عذاب وجدان کمک می‌­کنند.
• در گروه­‌های حمایتی آنلاین یا حضوری شرکت کنید تا با افرادی که تجربه­ مشابه داشتند حرف بزنید.

سقط جنین در چند خط

سقط جنین معمولا یک بار اتفاق می­‌افتد و ریسک آن در سه ماهه اول بارداری بسیار بیشتر است. برخی زنان ممکن است اصلا متوجه آن نشوند و آن را با سیکل قاعدگی اشتباه می‌گیرند. برخی دیگر نیز درد بیشتری را تحمل می‌کند. در بیشتر مواقع مادر در بروز آن مقصر نیست. با این حال، اگر ۲ یا چند بار تجربه­ آن را داشته­‌اید، پزشک آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت سقط­‌های قبلی را انجام می‌­دهد. از جمله این آزمایشات می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش خون برای تشخیص به هم ریختن تعادل هورمون­‌ها
• تست کروموزوم با استفاده از نمونه خون یا بافت
• معاینه­ لگن و رحم
• سونوگرافی

اگر باردار هستید یا در شرف بارداری هستید، می‌توانید از طریق وب سایت درمانکده از لیست بهترین پزشک زنان و زایمان وقت ویزیت بگیرید یا بصورت آنلاین با آنها مشاوره کنید. اگر پزشک خاصی مدنظر ندارید، با دکتر فاطمه لعلی، متخصص زنان و زایمان مشاوره کنید.

بیشتر بدانید: روش جلوگیری از بارداری چگونه است؟

چند سوال درباره سقط جنین

منبع: healthline | americanpregnancy.org