اسپند یا اسفند (Syrian rue یا Peganum harmala) یکی از گیاهان بومی غرب ایالات متحده، آسیا، آفریقا و اروپا است. بعضی از مردم از خواص اسپند برای درمان آرتروز، سرطان، دردهای قاعدگی و سایر مشکلات سلامتی استفاده می‌کنند. اما شواهد علمی معتبری برای حمایت از این کاربردها وجود ندارد. از سوی دیگر، مصرف خوراکی این گیاه ممکن است ایمن نباشد و حتی به عوارض جانبی جدی منجر شود.
اگر به امتحان کردن گیاهان دارویی علاقه‌مند هستید، توصیه می‌کنیم تا انتهای این مقاله از مجله سلامت درمانکده با ما همراه باشید تا درباره خواص ریشه اسپند و دانه‌های آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست محتوا
خواص اسپند در طب سنتی و مدرن
اطلاعات زیادی در مورد خواص اسپند خوردن وجود ندارد. با این حال، تحقیقات آزمایشگاهی یا حیوانی نشان داده‌اند که استفاده از این گیاه به صورت خوراکی یا موضعی ممکن است برای بعضی موارد مفید باشد، از جمله:
- از بین بردن سلول‌های سرطانی: عصاره اسپند خاصیت ضد سرطانی دارد و از رشد سلول‌های غیر طبیعی جلوگیری می‌کند.
- خواص ضد میکروبی: عصاره به‌دست‌آمده از ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه اسپند روی باکتری‌ها اثر سمی دارد و باعث توقف رشد آن‌ها می‌شود.
- اثرات ضد قارچی: اسپند جلوی رشد قارچ‌ها را می‌گیرد و در بعضی مناطق برای مقابله با عفونت‌های قارچی مصرف می‌شود.
- کاهش قند خون: ترکیبات اسپند اثرات ضد دیابتی دارند و در مطالعات انجام‌شده روی موش‌های آزمایشگاهی سطح قند خون را به طرز چشمگیری کاهش داده‌اند.
- رفع مشکلات گوارشی: از خواص اسپند برای گوارش، بهبود هضم و درمان نفخ استفاده می‌شود.
- درمان اسهال: خواص اسپند برای روده و درمان اسهال کاربرد دارد. چون این گیاه از خاصیت ضد میکروبی برخوردار است.
- درمان تنبلی تخمدان: بعضی از افراد از خواص اسپند برای تنبلی تخمدان کمک می‌گیرند. چون معتقدند این گیاه روی هورمون‌ها تاثیر دارد، اختلال قاعدگی را برطرف می‌کند و باعث تقویت باروری می‌شود.
- از بین بردن شپش: از خواص اسپند برای مو هم نباید غافل شد. اگر ریشه این گیاه را با روغن خردل مخلوط کنید و روی پوست سر بمالید، می‌توانید شپش را از بین ببرید.
بیشتر بدانید: خواص خوردن کندر صبح ناشتا
در ادامه می‌توانید عکس اسپند را مشاهده کنید:
بیشتر بدانید: خواص سماق
خواص اسپند دود کردن
در بعضی از کشورها از جمله ایران از دود کردن اسپند برای از بین بردن میکروب‌ها، دفع انرژی‌های منفی، کاهش استرس و تقویت تمرکز استفاده می‌شود. اما افراد مبتلا به مشکلات تنفسی مثل آسم باید در استفاده از دود اسپند احتیاط کنند یا این کار را در محیط باز انجام دهند.
مضرات اسپند
اگر اسپند با روغن زیتون رقیق شده و به صورت موضعی روی پوست استفاده شود، احتمالا بی‌خطر است. اما مصرف خوراکی آن حتی در دوزهای پایین می‌تواند عارضه ایجاد کند. خوردن سه تا چهارم گرم دانه اسپند اثرات محرک دارد و به توهم منجر می‌شود. مصرف آن در دوزهای بالاتر به احتمال زیاد خطرناک‌تر است و عوارض جدی بر سیستم عصبی، قلب، کبد و کلیه‌ها به‌جا می‌گذارد. همچنین در بعضی موارد باعث مرگ می‌شود.
عوارضی که به دنبال مسمومیت با اسپند گزارش شده‌اند عبارت‌اند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- استفراغ خونی
- زخم معده
- کند شدن ضربان قلب
- افت فشار خون
- توهمات بصری و شنیداری
- گیجی
- اختلال در تعادل حرکتی
- لرزش
- تشنج
- کما
بیشتر بدانید: خواص گلاب
موارد احتیاط و نکات مهم
هرگز بدون مشورت با پزشک، متخصص تغذیه یا متخصص طب سنتی از خواص اسپند خوراکی برای درمان بیماری استفاده نکنید. آگاهی از موارد زیر هم به شما کمک می‌کند که از خود در برابر عوارض احتمالی این گیاه محافظت کنید:
- بارداری و شیردهی: مصرف خوراکی اسپند در دوران بارداری یا شیردهی خطرناک است. این گیاه می‌تواند باعث القای زایمان شود و احتمال سقط جنین را افزایش دهد.
- بیماری‌های قلبی: گیاه اسپند حاوی ترکیبات شیمیایی خاصی به نام هارمالین (Harmaline) و هارمین (Harmine) است. این ترکیبات ممکن است در افراد مبتلا به کندی ضربان قلب یا بیماری قلبی باعث ایجاد عوارض شوند.
- انسداد معده: هارمالین و هارمین موجود در اسپند می‌توانند برای افرادی که دچار انسداد معده هستند، مشکلاتی ایجاد کنند.
- بیماری‌های کبدی: آسیب کبدی در بعضی از مصرف‌کنندگان اسپند گزارش شده است. افرادی که به بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت مبتلا هستند باید از مصرف این گیاه بپرهیزند.
- زخم معده: هارمالین و هارمین ممکن است در کسانی که زخم معده دارند، عوارض ایجاد کنند.
- بیماری‌های ریوی: وجود هارمالین و هارمین در اسپند ممکن است برای افراد مبتلا به آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) مشکل‌ساز شود.
- تشنج: هارمالین و هارمین ممکن است در افراد مبتلا به تشنج عوارض ایجاد می‌کنند.
- جراحی: اسپند می‌تواند سطح سروتونین را در مغز تحت تاثیر قرار دهد و در فرآیند جراحی اختلال ایجاد کند. توصیه می‌شود مصرف این گیاه را حداقل ۲ هفته قبل از جراحی متوقف کنید.
- انسداد مجاری ادراری: هارمالین و هارمین برای افرادی که دچار انسداد مجاری ادراری هستند، مشکل ایجاد می‌کنند.
علاوه بر این، استفاده از اسپند همراه با غذاهای حاوی تیرامین مانند پنیر کهنه، گوشت فرآوری‌شده، سبزیجات تخمیرشده، ترشی، میوه‌های گرمسیری و مرکبات منع مصرف دارد.
بیشتر بدانید: خواص سنجد
تداخل اسپند با داروها
اکنون که با خواص اسپند آشنا شدید، باید در مورد تداخلات دارویی آن هم اطلاعات کسب کنید. شواهد نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند با داروهای زیر تداخل داشته باشد:
- داروهای آنتی‌کولینرژیک: اسپند میزان استیل‌کولین را در بدن افزایش می‌دهد؛ در حالی که داروهای آنتی‌کولینرژیک اثرات این ماده را مهار می‌کنند. بنابراین مصرف اسپند ممکن است با کاهش اثربخشی این داروها همراه باشد.
- کافئین: مصرف هم‌زمان کافئین و هارمالین خطر لرزش را افزایش می‌دهد.
- داروهای کولینرژیک که برای درمان گلوکوم (آب سیاه)، بیماری آلزایمر و… استفاده می‌شوند: هم اسپند و هم داروهای کولینرژیک سطح استیل‌کولین را در بدن بالا می‌برند. از این‌رو مصرف اسپند همراه با این داروها ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
- داروهایی که توسط کبد تغییر می‌کنند: بعضی از داروها توسط کبد تجزیه می‌شوند. اسپند ممکن است سرعت تجزیه این داروها را تغییر دهد که این موضوع می‌تواند روی اثربخشی و عوارض آن‌ها تاثیر بگذارد.
- داروهای بیماری پارکینسون (آگونیست‌های دوپامین): ترکیبات موجود در اسپند روی مغز تاثیر می‌گذارند و اثری مشابه بعضی از داروهای پارکینسون دارند. مصرف اسپند همراه با این داروها ممکن است اثرات و عوارض جانبی آن‌ها را تشدید کند.
- داروهایی که ممکن است به کبد آسیب برسانند (داروهای هپاتوتوکسیک): هم اسپند و هم بعضی از داروها می‌توانند به کبد آسیب بزنند. از این‌رو مصرف آن‌ها همراه با هم خطر آسیب کبدی را افزایش می‌دهد.
- داروهای سروتونرژیک: هم اسپند و هم بعضی از داروها سطح سروتونین را در مغز بالا می‌برند. به همین دلیل، مصرف هم‌زمان آن‌ها ممکن است به افزایش بیش‌ازحد سروتونین منجر شود و عوارض جانبی جدی مانند مشکلات قلبی، تشنج و استفراغ ایجاد کند.
بیشتر بدانید: خواص شنبلیله
کلام پایانی
در حال حاضر، اطلاعات معتبر و کافی در مورد فواید و عوارض جانبی خوردن اسپند یا دود کردن آن وجود ندارد. محصولات طبیعی همیشه بی‌خطر نیستند و میزان مصرف آن‌ها تاثیر زیادی روی وضعیت سلامتی دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود قبل از امتحان کردن اسپند با دکتر عمومی، متخصص تغذیه یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
برای این کار می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید ویزیت آنلاین پزشک عمومی بگیرید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر عمومی به دکتر مد نظر خود مراجعه کنید.
سوالات متداول
به طور کلی، یک نوع اسپند در دسترس است که ممکن است به شکل خوراکی یا برای دود کردن استفاده شود. البته متخصصان مصرف خوراکی این گیاه را توصیه نمی‌کنند. چون ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد.
گاهی‌اوقات از معجزه اسپند و عسل برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود.
از ترکیبات این ۲ ماده برای دفع سموم، بهبود هضم و درمان افسردگی استفاده می‌شود.
از ترکیب این ۲ ماده می‌توان به صورت موضعی برای تسکین دردهای عضلانی و مفصلی و تقویت موها استفاده کرد.
دود کردن اسپند همراه با کندر به تصفیه هوا، کاهش استرس و تسکین اضطراب کمک می‌کند.
این ۲ ماده به رفع مشکلات گوارشی کمک می‌کنند و دردهای عضلانی و مفصلی را کاهش می‌دهند.
مقدار کمی از این گیاه را در یک لیوان آب جوش بریزید و 10 تا 15دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.
