عدس یکی از پرمصرف‌ترین حبوبات در دنیاست که به دلیل ارزش غذایی بالا و خواص فراوان، جایگاه ویژه‌ای در رژیم غذایی سالم دارد. سلامت قلب، کنترل قند خون، پیشگیری از کم‌خونی، بهبود گوارش و کاهش وزن از جمله خواص عدس هستند. این دانه گیاهی سرشار از پروتئین است و برخی آن را جایگزین مناسبی برای گوشت می‌دانند. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا به طور مفصل شما را با خواص عدس بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
عدس و انواع آن
قبل از بررسی خواص عدس، خوب است با انواع این دانه گیاهی پرخاصیت آشنا شوید. عدس انواع مختلفی دارد که هر یک دارای طعم و کاربرد متفاوتی هستند و در آشپزی یا تهیه غذاهای متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به طور کلی می‌توان انواع عدس را شامل موارد زیر دانست:
- عدس سبز: رایج‌ترین نوع عدس است و می‌توان آن را در انواع سوپ‌ها، خوراک‌ها و سالادها مورد استفاده قرار داد.
- عدس قرمز یا نارنجی: این نوع عدس رنگ روشن و طعم ملایمی دارد. بافت آن نسبت به عدس سبز نرم‌تر است و در مدت زمان کوتاه‌تری پخته می‌شود. به همین دلیل می‌توان از عدس قرمز یا نارنجی برای تهیه پوره و سوپ‌های کرمی استفاده کرد.
- عدس قهوه‌ای: این نوع عدس بسیار پرمصرف است و طعم خاکی دارد. عدس قهوه‌ای پس از پخت شکل خود را حفظ می‌کند و برای تهیه انواع سوپ و خوراک مناسب است.
- عدس زرد: این عدس به نوع قرمز شبیه است و سریع پخته می‌شود. بیشتر از عدس زرد در غذاهای خاورمیانه و هندی استفاده می‌کنند.
- عدس سیاه یا بلوگا: عدس سیاه، کوچک و گرد است و شباهت زیادی به خاویار دارد. این نوع عدس دارای پروتئین بالایی است و می‌توان آن را به سالادهای رژیمی اضافه کرد.
ارزش غذایی عدس
خواص عدس از آن جایی حائز اهمیت است که این دانه گیاهی، مجموعه‌ای از مواد مغذی به‌شمار می‌آید. در واقع، عدس سرشار از آهن، فولات، منیزیم، پتاسیم، فسفر، روی، مس، منگنز، ویتامین B۱ و ویتامین B۶ است؛ از همین‌رو می‌تواند به سلامت عمومی بدن کمک کند.
در جدول زیر می‌توانید ارزش غذایی ۱۰۰ گرم عدس پخته‌شده را مشاهده کنید:
| ارزش غذایی ۱۰۰ گرم عدس پخته | |
| کالری | ۱۱۶ کیلو کالری |
| پروتئین | ۹.۰۲ گرم |
| فیبر | ۷.۹ گرم |
| قند | ۱.۸ گرم |
| چربی | ۰.۳۸ گرم |
خواص عدس چیست؟
مهم‌ترین خواص و فواید عدس برای سلامتی شامل موارد زیر هستند:
۱- عدس و کنترل قند خون
عدس دارای شاخص گلیسمی پایینی است؛ بدین معنی که باعث افزایش ناگهانی قند خون نمی‌شود. همچنین، این دانه گیاهی مغذی فیبر رژیمی بالایی دارد و می‌تواند با کندتر کردن سرعت جذب غذا در خون، سطح قند را ثابت نگه دارد.
۲- خواص عدس در لاغری
این دانه گیاهی سرشار از فیبر است و از آن جایی که فیبر، دیرتر هضم می‌شود، می‌تواند شما را برای مدت طولانی‌تری سیر نگه دارد. همچنین، عدس با وجود داشتن مواد مغذی فراوان، کالری نسبتا پایینی دارد؛ بنابراین می‌توان از آن به عنوان بخشی از رژیم غذایی کاهش وزن استفاده کرد.
بیشتر بدانید: بهترین شام برای فشار خون بالا
۳- عدس و کم‌خونی
از خواص عدس سبز برای کم خونی می‌توان به تامین آهن جهت تشکیل هموگلوبین و انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن اشاره کرد. عدس منبع خوب آهن به‌شمار می‌آید و مصرف روزانه یک فنجان عدس پخته می‌تواند حدود ۲۰ درصد از نیاز بدن به آهن را تامین کند. با این حال باید بگوییم، جذب آهن از منابع گیاهی نسبت به منابع حیوانی کمتر است.
۴- خواص عدس برای اسپرم
یکی از مهم‌ترین خواص عدس برای مردان، افزایش قدرت باروری اسپرم است. این دانه گیاهی از فیبر و فولات تشکیل شده که در کنار سایر ترکیبات مغذی و منحصربه‌فرد برای سلامت عمومی بدن مردان و افزایش کیفیت اسپرم آن‌ها مفید است.
۵- عدس و سلامت قلب
عدس می‌تواند به کاهش کلسترول بد (LDL) در خون کمک کند. مصرف منظم این دانه گیاهی به دلیل داشتن پتاسیم، باعث کاهش فشار خون می‌شود و نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی دارد. از طرفی، عدس سرشار از آنتی‌اکسیدان است؛ از همین‌رو می‌توان آن را یک منبع گیاهی مفید برای سلامت قلب دانست.
بیشتر بدانید: برای کاهش سریع چربی خون چه بخوریم؟
۶- خواص عدس در بارداری
این دانه گیاهی سرشار از فولیک اسید است که نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری دارد. همچنین، فولات موجود در آن می‌تواند از ایجاد نقص لوله عصبی در جنین جلوگیری کند.
۷- عدس و خاصیت ضد سرطانی
سلنیوم از ترکیبات عدس است که می‌تواند مانع از رشد سلول‌های سرطانی شود. همچنین، این دانه گیاهی به افزایش تولید سلول‌های T (نوعی گلبول سفید) که نقش مهمی در تقویت ایمنی بدن دارند، کمک می‌کند. از مهم‌ترین خواص عدس قرمز و سلنیوم موجود در آن، می‌توان به بهبود سرطان‌هایی مانند روده بزرگ، ریه، مری، معده، پروستات، پوست و مثانه اشاره کرد.
۸- خواص عدس برای کودکان
عدس سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی است؛ به همین دلیل باید آن را در برنامه غذایی کودکان بگنجانید. در بین انواع مختلف این دانه گیاهی، عدس سیاه بیشترین میزان پروتئین را دارد و می‌تواند به روند رشد کودکان کمک کند. از مهم‌ترین خواص عدس سیاه برای کودکان باید به تقویت بینایی، جلوگیری از تنبلی چشم، رفع کم‌خونی، درمان زخم گلو، رفع مشکلات گوارشی، بهبود یادگیری و حافظه اشاره کنیم.
بیشتر بدانید: چالش ۲۱روزه حذف قند و شکر
۹- عدس و تقویت رشد مو
این دانه گیاهی حاوی مقدار زیادی پروتئین است که به رشد مو و ترمیم تارهای آسیب‌دیده کمک می‌کند. پروتئین برای تولید کراتین، ماده اصلی رشد فولیکول مو ضروری است و نقش مهمی در افزایش ضخامت تارهای مو دارد. از دیگر خواص عدس برای مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیشگیری از ریزش مو
- حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی مو
- تقویت فولیکول مو
- کاهش التهاب پوست سر
- جلوگیری از شکنندگی تار مو
- پیشگیری از سفیدی زودرس مو
۱۰- خواص عدس برای روده
یکی از مهم‌ترین خواص عدس از نظر طب سنتی، درمان ناراحتی‌های روده است. این دانه گیاهی به دلیل داشتن فیبر می‌تواند از رشد باکتری‌های سالم روده حمایت کند و باعث تنظیم حرکات آن شود. در واقع، شما می‌توانید از خواص آب عدس پخته شده برای افزایش حجم مدفوع و عملکرد صحیح روده‌ها استفاده کنید.
خوردن عدس برای چه کسانی ممنوع است؟
مصرف عدس با وجود فواید فراوانی که دارد، ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. در ادامه، گروه‌هایی که بهتر است عدس را با احتیاط و مشورت پزشک مصرف کنند، معرفی می‌کنیم:
- مبتلایان به نقرس
- افرادی با مشکلات روده‌ای مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- افراد مبتلا به آلرژی نسبت به حبوبات
- مبتلایان به سنگ کلیه یا صفرا
- افراد دارای مشکل در جذب آهن
- افراد مبتلا به بیماری خودایمنی مانند کرون و هاشیموتو
روش مصرف عدس
عدس یکی از حبوبات پرکاربرد است که می‌توان از آن به شکل متنوعی در آشپزی استفاده کرد؛ از جمله:
عدسی
یکی از روش‌های رایج مصرف عدس، تهیه آن به شکل خوراک عدسی است. کارشناسان تغذیه معتقدند، بهترین زمان مصرف این خوراک، وعده صبحانه است. آن‌ها خواص عدسی برای صبحانه را شامل دریافت مواد مغذی و احساس سیری طولانی‌مدت می‌دانند.
از طرفی، این خوراک حاوی مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری برای بدن است؛ به همین دلیل مصرف آن در وعده شام هم توصیه می‌شود. از مهم‌ترین خواص عدسی برای شام می‌توان به کنترل قند خون و بهبود عملکرد بدن اشاره کرد.
اگر شما از دوست‌داران عدسی هستید، بهتر است با دیگر فواید این خوراک آشنا شوید:
- تقویت اسپرم از مهم‌ترین خواص عدسی برای مردان به‌شمار می‌آید.
- از خواص عدسی در لاغری می‌توان به احساس سیری طولانی‌مدت اشاره کرد.
- کمک به بازسازی، ریکاوری عضلات، کاهش التهابات عضلانی و بهبود عملکرد ورزشی از خواص عدسی برای بدنسازی است.
بیشتر بدانید: گلوتن چیست و چه مضراتی دارد؟
سالاد عدس
عدس پخته‌شده بهترین پایه برای سالادهای متنوع است. شما می‌توانید از سبزیجات تازه و عدس پخته‌شده به همراه تخم مرغ استفاده کنید تا همزمان از مزایای پروتئین گیاهی و حیوانی بهره ببرید. ترکیب این ۲ پروتئین با یکدیگر فواید زیادی دارند. از مهم‌ترین خواص عدس با تخم مرغ می‌توان به کنترل قند خون و کمک به کاهش وزن اشاره کرد.
برنج و عدس
عدس‌پلو یکی از غذاهای سنتی ایرانی است که از ترکیب عدس، برنج و گوشت چرخ‌کرده درست می‌شود. در واقع باید بگوییم، عدس‌پلو به دلیل داشتن مواد اولیه مغذی، یک غذای کامل است که فیبر، کربوهیدرات و پروتئین مورد نیاز بدن را به خوبی تامین می‌کند.
بیشتر بدانید: عوارض حذف نان و برنج
کتلت عدس
کتلت عدس یک گزینه گیاهی و سالم برای علاقه‌مندان به غذاهای بدون گوشت است. برای تهیه این غذا باید عدس پخته‌شده را با سیب‌زمینی ترکیب کنید. ترکیب این ۲ ماده غذایی به عنوان منبع پروتئین و کربوهیدرات پیچیده می‌توانند انرژی مورد نیاز بدن، به‌ویژه برای افرادی با فعالیت بدنی بالا را به خوبی تامین کنند. از دیگر خواص عدس با سیب زمینی می‌توان به تقویت سیستم ایمنی، بهبود سلامت قلب، جلوگیری از یبوست و رفع خستگی اشاره کرد.
بیشتر بدانید: حذف روغن از رژیم غذایی
نگاهی کوتاه به خواص عدس
عدس به دلیل داشتن پروتئین، فیبر، مواد معدنی و ویتامین‌های مختلف، یکی از ارزشمندترین حبوبات است. این دانه با تامین پروتئین گیاهی می‌تواند جایگزین مناسبی برای پروتئین حیوانی باشد. از مهم‌ترین خواص عدس باید به بهبود عملکرد گوارش، تنظیم قند خون، سلامت روده‌ها، پیشگیری از کم‌خونی و کاهش وزن اشاره کنیم. همچنین، مصرف منظم عدس برای تقویت رشد مو، سلامت جنسی مردان، بهبود وضعیت قلب و پیشگیری از دیابت دوران بارداری موثر است.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل درباره فواید عدس و بهترین روش مصرف آن صحبت کردیم. شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
مصرف عدس بعد از باشگاه به بازیابی انرژی، ریکاوری عضلات و تامین مواد مغذی بدن کمک می‌کند.
بله. عدس چربی و کالری پایینی دارد و به روند کاهش وزن کمک می‌کند. از مهم‌ترین خواص عدس در رژیم لاغری می‌توان به ایجاد احساس سیری طولانی‌مدت اشاره کرد.
مصرف این دانه گیاهی به شکل عدسی در وعده صبحانه می‌تواند به بهبود عملکرد گوارشی، تامین مواد مغذی و ویتامنین‌های بدن، کنترل قند خون، افزایش انرژی، کاهش وزن، بهبود حافظه و پیشگیری از بیماری‌های زیادی کمک کند.
نظرات مختلفی درباره خواص عدس با ماست وجود دارد. برخی متخصصان معتقدند، کلسیم موجود در ماست مانع از جذب آهن گیاهی عدس می‌شود؛ به همین دلیل خوردن آن‌ها را با یکدیگر توصیه نمی‌کنند.
منابع: medicalnewstoday | healthline
