هفته چهارم بارداری و علائم آن؛ شرایط جنین در این ایام چگونه است؟

هفته چهارم بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل آغازین بارداری است که در آن تغییرات بنیادین در بدن مادر رخ می‌دهد و جنین شروع به رشد می‌کند. وقتی که شما به هفته چهارم می‌رسید، معمولا جواب آزمایش بارداری ادرارتان مثبت است. بسیاری از زنان در این دوره علائم اولیه بارداری مانند خستگی، حساسیت سینه‌ها یا حتی تهوع را تجربه می‌کنند. با توجه به رشد سریع جنین و تغییرات هورمونی بدن، مراقبت‌های اولیه و آگاهی از این تحولات نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و جنین دارند. 

اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با هفته چهارم بارداری بیشتر آشنا کنیم.

شرایط جنین در هفته چهارم بارداری چگونه است؟

در هفته چهارم بارداری، تخمک بارورشده در دیواره داخلی رحم لانه‎گزینی می‌کند. در این مرحله، ترشح هورمون حاملگی افزایش می‌یابد و اگر تست بارداری انجام شود، می‌توان این هورمون را در ادرار یا خون تشخیص داد. جنین در حال حاضر، مجموعه‌ای از سلول‌های بلاستوسیست است که تا پایان هفته چهارم بخشی از آن‌ها به رویان تبدیل می‌شوند و بخش دیگر، وظیفه تغذیه و محافظت از جنین را بر عهده دارند. در تصویر زیر می‌توانید شکل جنین در هفته چهارم بارداری را مشاهده کنید:

نوزاد آینده در هفته چهار بارداری به اندازه یک دانه خشخاش است. اغلب متخصصان آن را به اندازه یک نقطه کوچک یک میلی‌متری می‌دانند که به سرعت در حال رشد و تکامل است. اندازه جثه جنین در این مرحله خیلی کوچک به نظر می‌رسد و در واقع اصلا شکل خاصی ندارد؛ اما نکته شگفت‌انگیز این است که بسیاری از خصوصیات وراثتی کودک مانند رنگ چشم، رنگ مو یا جنسیت از طریق کروموزوم‌ها به او منتقل شده‌اند.

بیشتر بدانید: تشخیص بارداری از روی ادرار

جنین در هفته چهارم کجا قرار دارد؟

جنین در این دوره که یک بلاستوسیست نامیده می‌شود، در داخل رحم قرار دارد. سلول‌های بلاستوسیست از لوله‌های فالوپ عبور می‌کنند و خود را به دیواره رحم می‌چسبانند که به این فرآیند لانه‌گزینی می‌گویند. لانه‌گزینی در هفته چهارم حاملگی کامل می‌شود و بلاستوسیست شروع به نفوذ در دیواره رحم می‌کند. 

بخشی از سلول‌های بلاستوسیست در بیرون باقی می‌مانند تا به جفت تبدیل شوند و با خون مادر پیوند برقرار کنند. سلول‌های داخلی دارای چندین لایه هستند. داخلی‌ترین لایه، دستگاه گوارش و دستگاه تنفس را تشکیل می‌دهد. قلب و عروق خونی، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها توسط لایه میانی ساخته می‌شوند. تشکیل مغز، سیستم عصبی، مینای دندان، عدسی چشم، پوست و ناخن بر عهده لایه بیرونی است.

هفته چهارم حاملگی و رشد دوقلوها

اگر شما دوقلو باردار باشید، علائم آن را در سه ماهه اول واضح‌تر احساس می‌کنید. از طرفی، به دلیل داشتن ۲ جنین، احتمالا سطح هورمون‌هایتان بالاتر می‌رود. همچنین، ممکن است نسبت به افرادی که یک جنین را باردار هستند، زودتر به حامله بودن خود مشکوک شوید.اگر برای باردار شدن، از درمان‌های باروری استفاده کرده‌اید، سطح گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و پروژسترون در آزمایش خون بیشتر می‌شود. در سونوگرافی هنوز چیزی مشخص نیست، اما بالا بودن سطح hCG و پروژسترون می‌تواند نشان‌دهنده بارداری چندقلو باشد.

علائم هفته چهارم بارداری

در این مرحله که جزو مراحل اولیه است، معمولا متوجه اتفاقات زیادی در بدن خود نمی‌شوید. در حقیقت برخی از خانم‌ها اگر به دقت چرخه‌های قاعدگی خود را پیگیری نکنند یا سیکل قاعدگی‌ نامنظم داشته باشند، تا هفته‌ها از حاملگی خود مطلع نمی‌شوند. از طرفی، برخی علائم هفته چهار بارداری به نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شبیه است؛ به همین دلیل تشخیص آن برای خانم‌ها کمی دشوار می‌شود.

به طور کلی می‌توان رایج‌ترین علائم مادر در هفته چهارم بارداری را شامل موارد زیر دانست:

• خستگی
• نفخ شکم
• تغییرات خلق‌وخو
• گرفتگی عضلات
• حساس شدن سینه‌ها
• خونریزی خفیف یا لکه‌بینی
• گرفتگی خفیف شکم
• تکرر ادرار
• احساس طعم فلز در دهان

بیشتر بدانید: علایم صددرصدی بارداری در هفته اول

لکه‌بینی در هفته چهارم بارداری

لکه‌بینی خفیف یکی از ریزترین علائم بارداری در هفته چهارم است که به دلیل لانه‌گزینی جنین در پوشش داخلی رحم ایجاد می‌شود. برخی از زنان خونریزی خفیف را با پریود سبک اشتباه می‌گیرند، اما در واقع نشانه اولیه بارداری به‌شمار می‌آید. 

حدود ۲۵ درصد خانم‌ها هفته چهارم حاملگی خود را با این نشانه آغاز می‌کنند. همچنین، ممکن است در صورت داشتن رابطه جنسی در این دوره، خونریزی خفیف داشته باشید. زیرا تغییرات هورمونی می‌توانند جریان خون را در دهانه رحم افزایش دهند. با این حال، اگر خونریزی ناشی از لانه‌گزینی نداشتید، نگران نباشید. چرا که طبیعی است برخی زنان بدون هیچ علامتی وارد هفته چهارم حاملگی شوند.

هفته چهارم بارداری و تغییرات بدن

یکی از اولین علائم بدنی که تجربه می‌کنید، قطع قاعدگی است. این موضوع نشان می‌دهد که سطح پروژسترون تعادل هورمونی بدن شما را برای حفظ بارداری کنترل می‌کند. به موازات رشد جنین، ترشح سطح گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) توسط بدن افزایش می‌یابد. این هورمون بین هفت تا ۱۱ روز پس از بارداری در خون مادر دیده می‌شود و از سلول‌هایی به وجود می‌آید که در نهایت جفت را تشکیل می‌دهند. در هفته چهارم بارداری سطح طبیعی این هورمون باید بین ۱۰ تا ۷۵۰ mIU/mL باشد.

بیشتر بدانید:علائم بارداری در روزهای اول تشکیل نطفه

علائم سقط جنین در هفته چهارم بارداری

متاسفانه سقط جنین در هفته چهارم بارداری رایج است و از هر پنج بارداری یک مورد به سقط ختم می‌شود. برخی زنان که از بارداری خود اطلاعی ندارند ممکن است فکر کنند دچار قاعدگی سنگین شده‌اند؛ زیرا بعضی از علائم سقط در این دوره با نشانه‌های عادت ماهانه شدید یکسان هستند.

 از مهم‌ترین علائم سقط جنین در هفته چهار حاملگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لکه‌بینی و خونریزی شدید
• گرفتگی عضلات
• احساس ضعف شدید
• درد شکم، کمر و لگن

لازم به ذکر است، لکه‌بینی، خونریزی خفیف و گرفتگی عضلات همیشه به معنی سقط جنین نیست. گاهی‌اوقات این وضعیت به دلیل فرو رفتن بیش از حد بلاستوسیست در لایه مخاطی رحم ایجاد می‌شود. بهترین راه برای ارزیابی آن‌چه اتفاق می‌افتد، این است که مراقب خود باشید و در مورد علائمی که دارید با پزشک متخصص زنان، زایمان و نازایی صحبت کنید.

چه زمانی به دکتر زنان مراجعه کنیم؟

وقتی تست بارداری شما مثبت شد، اولین کاری که باید انجام دهید، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان است تا علائم حاملگی و احتمال وجود مشکلات مرتبط با جنین مورد بررسی قرار بگیرند. اگر تاریخ ملاقات‌تان با پزشک نزدیک نیست، نگران نباشید. بیشتر زنان برای اولین‌بار حدود هفته هشتم ویزیت می‌شوند. شما می‌توانید برای آشنایی با بهترین دکتر زنان از لیست پزشکان متخصص زنان و زایمان درمانکده استفاده کنید.

سونوگرافی در هفته چهار حاملگی

در هفته چهار حاملگی سونوگرافی انجام نمی‌شود؛ زیرا جنین بسیار کوچک است و چیزی جز یک نقطه سیاه مشخص نیست. معمولا معاینات سونوگرافی مانند بررسی ضربان قلب جنین از یک ماه بعد یعنی هفته هشت یا ۹ بارداری شروع می‌شوند.

هفته چهارم بارداری و خود مراقبتی

مهم‌ترین نکات خود مراقبتی که از زمان تایید بارداری باید آن‌ها را رعایت کنید، شامل موارد زیر هستند:

• سعی کنید رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
• از سیگار کشیدن و مصرف الکل خودداری نمایید.
• مصرف ویتامین‌های دوره بارداری را زیر نظر دکتر زنان شروع کنید.
• فعالیت بدنی برای شما مفید است. درباره انجام ورزش در دوران بارداری با دکتر زنان مشورت کنید.
• زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهید تا علائمی مانند خستگی و نوسانات خلقی بهبود یابند.
• در مورد مصرف ویتامین D و نیاز بدن‌تان به آن حتما با متخصص زنان و زایمان صحبت کنید.
• در سه ماه اول بارداری، مخصوصا شروع هفته چهار از وان آب گرم، سونا و جکوزی استفاده نکنید. چرا که افزایش دمای بدن می‌تواند خطر نقص لوله عصبی را در جنین افزایش دهد.

افزایش ترشحات واژن در هفته چهارم بارداری طبیعی است؟

افزایش ترشحات واژن در این دوره کاملا طبیعی است و بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند. این ترشحات به دلیل افزایش جریان خون در ناحیه لگن و تغییرات هورمونی مختص بارداری، به‌ویژه بالا رفتن هورمون استروژن ایجاد می‌شوند.

ترشحات طبیعی در هفته چهارم حاملگی دارای ویژگی‌های زیر هستند:

• رنگ شفاف یا سفید مایل به شیری
• بوی ملایم یا بدون بو
• بدون خارش و سوزش

در واقع می‌توان گفت، افزایش ترشح واژن در هفته چهارم بارداری به عنوان یکی از راه‌های طبیعی بدن برای حفظ سلامت واژن و جلوگیری از عفونت شناخته می‌شود. با این حال، اگر ترشحات شما بوی بد و رنگ غیر معمول (سبز، زرد یا خاکستری) داشته باشد یا با درد، سوزش و خارش همراه شود باید حتما به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید تا احتمال وجود عفونت و سایر مشکلات مورد بررسی قرار بگیرند.

اهمیت تغذیه در هفته چهارم بارداری

تغذیه در شروع هفته چهارم بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا در این مرحله جنین به سرعت رشد می‌کند و نیازهای تغذیه‌ای خاص دارد. از طرفی، نوع تغذیه مادر در هفته چهارم حاملگی به طور مستقیم بر سلامت جنین تاثیر می‌گذارد. در این مرحله، تغذیه صحیح می‌تواند زمینه را برای رشد سالم جنین فراهم کند و مانع از برخی مشکلات بارداری شود. 

اگر برای شما هم سوال پیش آمده که در هفته چهارم حاملگی چی بخوریم، به رژیم غذایی زیر توجه کنید:

• مصرف وعده‌های غذایی کوچک اما منظم و سالم
• غذاهای نشاسته‌ای مانند نان سبوس‌دار، برنج، ماکارونی و سیب‌زمینی
• پروتئین سالم مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و حبوبات
• لبنیات کم‌چرب مانند شیر، پنیر و کشک
• میوه و سبزیجات تازه
• مایعات فراوان مانند آب یا نوشیدنی‌های سالم همچون آب کرفس، آب هویج و آب پرتقال
• پرهیز از خوردن غذاهای سرخ‌کرده، فرآوری‌شده و سرشار از قند مصنوعی
• اجتناب از مصرف کافئین زیاد و غذاهایی با افزایش خطر مسمومیت

به یاد داشته باشید، رعایت نکات تغذیه‌ای بالا نه تنها به سلامت جنین کمک می‌کند؛ بلکه در تامین انرژی مورد نیاز مادر و ایجاد تعادل در هورمون‌ها برای سازگاری با تغییرات بارداری مفید است.

راهنمای مراجعه به پزشک

بخاطر داشته باشید که حاملگی و بدن هر زن منحصربه‌فرد است. اغلب زنان یک سری علائم که شبیه به نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی هستند را در هفته چهارم بارداری تجربه می‌کنند. این علائم به دلیل ورود تخمک بارورشده به مرحله لانه‌گزینی احساس می‌شوند. 

جنین در این مرحله حدود یک میلی‌متر است و هنوز در سونوگرافی معلوم نیست. به همین دلیل شما فقط از طریق افزایش هورمون بارداری در خون و ادرار متوجه حاملگی خود می‌شوید. پس از تایید حاملگی، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان و شروع معاینات دوره‌ای ضروری است. 

شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر و رفع نگرانی خود به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: nhs | healthline